TÁC GIẢ KIM LOAN.
Xóm
Mới ơi, thương quá một đời
Mái
trường tuổi trẻ bước rong chơi
Những
khu xóm Đạo vương kỷ niệm
Nơi
chốn quê nhà đã xa xôi …
Khi
những ngày tháng cuối của một năm đang dần hết, chúng ta thường có lúc bồi hồi
nhớ về cố hương, về mảnh đất chôn nhau cắt rốn, hoặc nơi đã in dấu nhiều kỷ
niệm đã qua trong đời. Và tôi cũng vậy, xin được nhớ về Gò Vấp, nơi có địa danh
Xóm Mới, vùng ngoại ô không xa Sài Gòn, được nhiều người biết đến như vùng đất
với nhiều dân Bắc kỳ di cư, nổi tiếng là khu Xóm Đạo, đã từng là nơi sản xuất
pháo cùng với món thịt cầy (mộc tồn) lừng danh.
Mùa Thu năm 1954, đất nước
Việt Nam bị phân chia thành hai miền Nam Bắc cách biệt với hai thể chế chính
trị đối lập. Hàng ngàn người bắc theo tàu há mồm di cư vào Nam, được Tổng Ủy Di
Cư đưa về trại định cư tại Xóm Mới. Ðến cuối năm1954, dân số trại định cư Xóm
Mới đã lên đến bốn ngàn, nhưng chính phủ vẫn tiếp tục đổ dồn dân di cư về đây.
Từ đó, dân số khu vực Xóm Mới đã tăng nhanh chóng và theo thời gian, con số
càng ngày càng lớn hơn rất nhiều.
Nói đến Xóm Mới - Gò Vấp,
có lẽ nhiều người nghĩ khu vực này chỉ toàn nguòi "Bắc Kỳ di cư".
Nhưng trong thực tế, còn có một số người địa phương trong cuộc chiến đã phải bỏ
xã An Nhơn lên Sài Gòn hay các nơi khác, đến khi thanh bình đã trở lại quê cũ
làm ăn và tái lập nghiệp trong vùng Xóm Mới trên phần đất của tổ tiên. Dù sao,
Xóm Mới cũng gồm hầu hết những người gốc các tỉnh phía bắc vĩ tuyến 17. Khi vào
đến Xóm Mới, họ sống theo nhóm quê quán từ ngoài Bắc, đa số lại có đạo Công
Giáo, nên dần dần hình thành nên 13 xứ đạo: Hà
Đông, Hà Nội,Thái Bình, HợpAn,Tử Đình, Fatima,Tân Hưng,Trung Bắc, Hoàng Mai,
Bắc Dũng, Hoà Bình, Mẹ Hằng Cứu Giúp và Lạng Sơn.
Tuy nhiên, Xóm Mới cũng có
người theo các tôn giáo khác như: Tin Lành, Phật Giáo hoăc chỉ là đạo thờ kính
ông bà tổ tiên nhưng nhiều người vẫn gọi Xóm Mới là vùng đất Công Giáo, bởi
khách lạ đặt chân đến đây sẽ thấy rất nhiều nhà thờ của 13 xóm đạo, và nhà cửa
của giáo dân thường ở xung quanh bao bọc nhà thờ xứ mình.
Thời gian trôi qua, Xóm Mới
đã trở thành "đất lành chim đậu", là khu vực sầm uất, nhà cửa san
sát, và càng ngày càng có nhiều người đến ở vùng này. Với bản tình siêng năng,
cần cù, có ý chí vươn lên, người dân Xóm Mới làm đủ các ngành nghề, trong đó có
nhiều nghề gia truyền, hàng chất lượng cao, nổi tiếng khắp vùng lân cận, đã góp
phần xây dựng nền kinh tế hùng mạnh của khu Gò Vấp. Có thể kể đến
nghề sản xuất cau khô, làm vỏ xe đạp, trồng rau, hoa Tết, pháo và thịt cầy.
Nói đến pháo, những ai ở
lại quê nhà thập niên 80s làm sao quên được những đêm giao thừa xác pháo đỏ
ngập đầy phố phường, mà phần lớn số pháo Tết được sản xuất từ Xóm Mới? Ký ức
tôi còn mang theo mãi hình ảnh những chiều cuối năm, ngồi trước cửa nhà ngắm
những chếc xe ba gác chở đầy hoa, và pháo đi ngang nhà mà lòng nôn nao không
khí mùa Xuân. Còn món thịt cầy Xóm Mới nức danh một thời ai cũng biết. Cứ từ ba
bốn giờ chiều, từ ngay ngã tư Xóm Mới, kéo dài qua chợ, xuống đến tận xứ Hà
Nội, xứ Lạng Sơn, các quán thịt cầy bắt đầu bày hàng, mùi nướng thịt
thơm lừng, làm ngất ngây khứu giác khách qua đường và quyến rũ những tín đồ của
món “quốc hồn quốc túy” này.
Với 13 xóm đạo nằm gần kề
nhau, với lòng tín ngưỡng mạnh mẽ, Xóm Mới đã được khắp nơi biết tới như một
trong những khu Công Giáo đặc trưng của Miền Nam Việt Nam. Ngày nay Xóm Mới là
địa chỉ không thể thiếu được của giới trẻ Sài Gòn vào dịp Giáng Sinh. Họ đổ về
Xóm Mới xem các nhà thờ các xóm đạo trang hoàng rất cầu kỳ đặc sắc, chụp hình
kỷ niệm, sau đó tham dự thánh lễ nửa đêm, không cần phải chen chúc nơi Vương
Cung Thánh Đường ngoài trung tâm Sài Gòn, mà vẫn có một không khí Noel đủ sắc
màu Công Giáo, vừa linh thiêng vừa thoáng mát trong khung cảnh tưng bừng của
người dân Xóm Đạo.
Có lẽ vì là dân Công Giáo,
bắc kỳ, di cư nên dân Xóm Mới một thời sau 1975 đã bị chính quyền phân biệt đối
xử, bởi ngoài việc siêng năng làm việc kiếm sống, họ say mê việc nhà
Chúa hơn việc …nhà nước! Người ta không lạ gì những buổi sớm mai, khi thành phố
chưa thức giấc, các ông bà già rảo bước đến nhà thờ khi thời chuông nhất vừa
đổ. Hoặc khắp các ngõ ngách trẻ em chơi đùa vào giờ chiều, nhưng hễ nghe tiếng
chuông nhà thờ, chúng vội vã đứng dậy, chạy về nhà rửa vội chân tay rồi bước
ngay đến nhà thờ chỉ cách đó mấy bước chân. Đứa nào lỡ mê chơi, thì y như rằng
sẽ nghe tiếng của mẹ hoặc bà nó vọng ra từ trong nhà nhắc nhở đi lễ! Có thể
nói, đi nhà thờ, cầu nguyện, thờ phượng Chúa đã chiếm đa số thời gian của người
xóm đạo Xóm Mới.
Thời chúng tôi học ở trường
trung học Nguyễn Trung Trực, cô hiệu trưởng vốn là cán bộ tập kết, cứ mỗi mùa
Phục Sinh hay Giáng Sinh, đã ra thông báo trong toàn trường sẽ phạt nặng những
học sinh nghỉ học vào ngày thứ sáu tuần Thánh mùa Phục Sinh và ngày hai mươi
lăm tháng mười hai Chúa Giáng Sinh. Vậy mà hai ngày đó đến lớp cũng chỉ lưa
thưa vài học sinh, xem ra lời đe dọa của cô hiệu trưởng không ảnh hưởng gì đến
niềm tin của đoàn con Chúa trong hai ngày lễ quan trọng đó. Cứng đầu cứng cổ
như thế, nên dân Xóm Mới ít khi được vào biên chế nhà nước, hoặc giới thanh
niên khó được vào “Đoàn” vào “Đảng” vì lý do có đạo công giáo, cho nên khi có
phong trào vượt biên, rất nhiều người con của Xóm Mới đành phải nuốt nước mắt,
lìa xa xóm nhỏ yêu thương, lên đường tìm tự do.
Hơn một phần ba thế
kỷ xa quê, mỗi lần nhớ về Xóm Mới là mỗi lần tim tôi rạo rực nỗi nhớ khôn
nguôi. Nhớ những buổi trốn học cùng bạn bè, đi bộ từ trường ra chợ Xóm Mới,
ngồi quán vỉa hè ăn bánh đúc chấm mắm tôm ngon tuyệt vời. Nhớ những đêm Giáng Sinh,
ngồi uống cocktail ở quán ngã tư Xóm Mới, nghe nhạc Noel và ngắm thiên hạ náo
nhiệt khắp các ngả đường. Nhớ ngôi trường cấp ba Nguyễn Trung Trực ngay xứ
Hoàng Mai, nơi đã cho tôi một thiên đường tuổi trẻ tràn đầy hạnh phúc, mộng mơ.
Ở bất cứ nơi đâu trên quê
hương, mỗi vùng đất cũng ít nhiều sản sinh ra những người con tài năng về một
lãnh vực nào đó. Riêng mảnh đất Xóm Mới, cũng đã khiêm nhường có hai người con,
có chút tài nhỏ bé, đóng góp cho Giáo Hội Công Giáo Việt Nam.
Người thứ nhất là Đức
Cha Pherô Nguyễn Văn Khảm. Ngài sinh vào tháng mười năm 1952 tại Hà Đông, di cư
vào Nam năm 1954. Ngài đã từng học qua Tiểu Chủng Viện Cái Răng Cần Thơ, Đại
Chủng Viện Thánh Toma Long Xuyên và Đại Chủng Viện Thánh Giuse Sài Gòn, và được
thụ phong linh mục vào tháng 8 năm 1980. Cha đã có tám năm làm linh mục quản
nhiệm tại hai giáo xứ Hà Đông và Hà Nội ở Xóm Mới. Thời gian này, Cha đã thu
hút rất nhiều giáo dân, nhất là giới trẻ đến với nhà thờ bởi những bài giảng
của Ngài thật lôi cuốn, hấp dẫn. Sau đó Ngài được chuyển qua làm phụ tá giáo xứ
chánh tòa Sài Gòn, làm Cha giáo tại Đại Chủng Viện Thánh Giuse. Từ năm 2004 đến
2008, Ngài giữ chức giám đốc trung tâm Mục Vụ tổng Giáo phận Sài Gòn, rồi đảm
nhận làm thư ký điều hành Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, trước khi được Giáo Hoàng
Benedicto bổ nhiệm làm giám mục phụ tá Tổng Giáo phận Sài Gòn và ngày 15 tháng
11 năm 2008, Ngài được Hồng Y Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn tấn phong và hiện
nay đảm nhận vai trò Giám mục Chính tòa Giáo phận Mỹ Tho.
Người thứ hai tôi xin kể
đến là nhạc sỹ công giáo Phanxico. Anh tên thật là Nguyễn Đình Diễn, sinh năm
1957. Nghe nhạc của anh, người nghe dễ lầm tưởng anh là một linh mục, nhưng
thật ra anh là giáo viên tiếng Anh ở một trường trung học, anh cùng gia đình
hiện cư ngụ tại xứ Lạng Sơn, Xóm Mới. Trước năm 1975, nhạc sỹ
Phanxico có học trong chủng viện Don Bosco gần chợ Gò Vấp, nhưng vì hoàn cảnh
nên sau đó đã lập gia đình, và sở thích viết Thánh Ca đã theo đuổi anh thành
một đam mê không ngưng nghỉ.
Nhiều bài Thánh Ca của
Phanxico rất phổ biến và đi vào lòng những tín hữu công giáo Việt Nam khắp nơi
bởi nét nhạc dễ nhớ, lời ca dễ hiểu, tràn ngập lòng yêu mến Chúa, tôn vinh Đức
Mẹ: Chúa Là Con Đường, Con Chỉ Là Tạo Vật, Mẹ Là Bóng Mát, Cầu Cha Cha
Mẹ 2, Bước Chân Ngài, Sự Sống Thay Đổi, Dâng Niềm Cảm Mến, Khi Hoa Nở Miền
Cana,và Tình Yêu Thiên Chúa (viết chung với Thế Thông) .v.v..
Riêng tôi, khi còn ở
trại tỵ nạn Thailand, những buổi chiều mưa tham dự thánh lễ, nhìn cây lá ướt ủ
rũ ngoài hiên nhà thờ dưới màu trời buồn tênh của xứ tạm dung, đã hơn một lần
nước mắt tôi tuôn rơi, nức nở nỗi cô đơn, nhớ nhà khi cùng ca đoàn hát bài dâng
lễ của Phanxico:
“Dâng lên Chúa trái tim ươm
mộng mơ
Bao nhiêu lần đã khóc bên
trời mưa …
Dâng vui buồn sẽ đến, dâng
sướng khổ qua rồi
Dâng lên trời trót một kiếp
con người!…”
Anh Phanxico, có phải anh
được lớn lên trong mười ba xóm đạo của Xóm Mới, nơi mà việc phụng thờ Chúa là
việc làm quan trọng nhất trong mỗi ngày, nơi trái tim anh hòa nhịp theo tiếng
chuông sớm chuông chiều của xóm đạo, nơi mảnh đất nhỏ bé xinh đẹp có chợ Xóm
Mới rộn ràng từng ngày, có cây cầu Tứ Quý dẫn ra xa lộ Đại Hàn những chiều gió
lộng, có An Nhơn hướng đến An Phú Đông rợp bóng cây xanh mát …tất cả những điều
đó đã nuôi dưỡng tâm hồn anh, nâng cánh tâm hồn anh, để anh làm nên
những bản Thánh Ca đầy chân tình, thiết tha như những người con của mảnh đất
ấy?
Giờ đây chúng ta lại chuẩn
bị đón một mùa Giáng Sinh nữa trong đời, tôi cũng đang nhớ da diết nơi chốn đó,
nửa đêm tan lễ dòng người đổ ra các ngả đường, trở về nhà ăn tiệc đón Chúa Hài
Đồng. Thấp thoáng đâu đó trên sân thượng nhà ai, những nam thanh nữ tú gặp gỡ
quay quần, nghe tiếng hát của nữ hoàng sầu muộn Giao Linh trong băng nhạc Sơn
Ca với nhạc phẩm bất hủ : “Một mùa sao sáng đêm Noel Chúa sinh ra đời/ Người
hẹn cùng tôi ngày về khi đất nước yên vui …” mà bâng khuâng đón chờ
Re-vi-on, để nửa đêm sương rơi ướt lạnh đôi bờ vai mà niềm vui vẫn lấp lánh
trên khóe mắt, nụ cười.
Nhưng đó là hình ảnh của
Xóm Mới hơn ba mươi năm trước, chẳng biết bây giờ cảnh cũ người xưa có còn đó
hay cũng đã phai mờ theo tháng năm? Nhưng tôi biết chắc chắn rằng, Xóm Mới
tháng 12 năm nay vẫn lung linh với đèn hoa như muôn thuở, từng góc phố, từng
xóm đạo vẫn tràn đầy hồng ân Giáng Sinh, tiếp tục ghi vào tâm tưởng người dân
những dấu ấn khó quên nếu như sau này, vì lý do nào đó, đành phải lìa xa vùng
đất đã cũ, vẫn mang tên gọi là Xóm Mới.
Edmonton, Dec 2025
KIM LOAN
No comments:
Post a Comment