Nhà thơ Du Tử Lê: giới thiệu tập thơ “Để Trăng Khuya Kịp Rót Đầy Sớm Mai” của Đặng Kim Côn
Tính định đề (ít, nhiều)
trong thơ Đặng Kim Côn,
Tới hôm nay và, có lẽ muôn
sau, tôi vẫn nghĩ người ta có thể sẽ còn tranh luận, bàn
cãi ì xèo về những thành tố
của một bài thơ. Như vai trò của ngữ pháp, âm tiết, tới
hình ảnh, tư tưởng, ẩn dụ
hay hoán dụ, trí tuệ, hay, cảm xúc…
Cũng như với thời gian, vì
nhu cầu làm mới, sự bức bách phải tìm cho bằng những
chiếc áo khác (gồm cả loại vải,
thớ vải, cách may cắt mới) cho thơ, để xác lập sự hiện
hữu độc lập, tách, thoát khỏi
mọi bóng rợp thi ca quá khứ - Với nhiều ni tấc đầy…ấn
tượng.
Thậm chí kết quả đầu tiên
và, cuối cùng, có chỉ là những nỗ lực nhập nhoạng vô
nghĩa (vì chúng bước ra từ
những mặc cảm yếu, kém, nhu cầu nổi tiếng đốt giai
đoạn…) thì, nhu cầu kia vẫn
là những hăm hở dời non, lấp biển…
Nhưng tôi tin, khó ai có thể
bài bác định nghĩa tiên khởi: Thơ là sự quánh đặc hay, sắc
xuống phần tinh-chất-của-ngôn-ngữ.
Khi nói tới sự quánh đặc
hay, sắc xuống phần tinh chất của ngôn ngữ, theo tôi, là nói
tới sự bước ra khỏi một bài
thơ, của những câu thơ mang tính định đề.
Câu thơ mang tính định đề,
nói cách khác, là câu thơ tự thân thơ vượt qua được bản
chất xóa bỏ không ngưng nghỉ,
rất cần mẫn của thời gian!
Lại nữa, những câu thơ nhiều,
ít mang tính định đề, vẫn theo tôi, không nhất thiết là
kết quả của những suy tưởng
lao lung, những chủ tâm, toan tính ngặt nghèo mà, nó
thường là một “sẩy chân.”
Câu thơ “sẩy chân” ngã vào
bài thơ. Câu thơ “sẩy chân” rớt vào cõi giới thi ca một
tác giả.
Tôi muốn nói, nó tình cờ. Nó
tự nhiên (đương nhiên) hiện ra, có đó như khí trời. Như
mưa / nắng…
Ở phương diện siêu hình, tôi
cho nó tựa như một mặc khải. Một tương thông hữu cơ
giữa đất trời và, tác giả.
Hôm nay, dù chúng ta đã bước
vào thế kỷ thứ 21, tôi nghĩ nhiều người trong chúng ta
vẫn còn thấy thấm thía khi
nhớ hoặc, nghe:
“Chữ tài liền với chữ tai một
vần” (Nguyễn Du).
Hay:
“Chiếu chăn không ấm người nằm
một (Huy Cận).
Hoặc:
“Da em trắng anh chẳng cần
ánh sáng” (Nguyên Sa).
Hoặc nữa:
“Yêu là chết ở trong lòng một
ít” (Xuân Diệu).
(Có người sẽ nhăn mặt, lớn
tiếng bỉ thử câu thơ này… cải lương, rẻ tiền!? Nhưng khi
trút bỏ được cái vỏ ngoài chứng
tỏ, giả tạo, trở về với bản chất thật, tôi nghĩ, họ sẽ
khó thể phủ nhận nghĩa đương
nhiên của câu thơ ấy) Lý do tôi nhấn mạnh tới tính
định đề trong thơ của chúng
ta, nơi bài viết này, bởi vì, tôi tìm thấy tính chất ấy đã có
ít, nhiều trong thơ Đặng Kim
Côn.
Nói như thế không có nghĩa
cõi-giới thơ Đặng Kim Côn không mở ra, không đi tới
những chân trời liên tưởng
ngậm ngùi. Những nhân cách hóa, ẩn dụ hay hoán dụ mới
mẻ, tương hợp tới nao lòng
trong thơ của họ Đặng. Thí dụ:
“muốn tao gửi luôn mày cặp nạng?
“tay bước thay chân tiếu ngạo
giang hồ
“mang về bển đi, một đời la
lết
“làm mồi nhậu với bạn bè
xưa.”
……
“chút bẽn lẽn cũng trôi vào
mộng
“cài áo lại em kẻo lạnh
chiêm bao”
……
“em bỏ con đường ngơ ngác
bóng
“tách trà lỗi hẹn với vô
vi.”
vân vân…
Nhưng với tôi, tính định đề
(ít, nhiều) trong thơ Đặng Kim Côn vẫn là một bất ngờ
đáng kể và, cũng không kém
phần thao thiết. Như:
“biển mời ta uống biển
“ta mời biển uống ta
“có say chiều cũng hết
“không say ngày cũng qua.”
……
“già chưa râu tóc tranh nhau
trắng”
……
“có say cứ gục lên bàn ngủ
“dễ được mấy khi thực tiếng
cười.”
……
“một tang chồng, một quê
hương cay đắng
“nuốt nước mắt vào cho cứng
đôi chân.”
……
“tuổi mẹ, sớm đôi vai nhói
buốt
“gánh đầu đời trĩu xuống
bóng mồ côi.”
……
“xin em cạn một chén này
“để trăng khuya kịp rót đầy
sớm mai.”
……
“mai kia mầm mộng lên cây
“nghe trong may rủi đã đầy cỏ
hoa.”
……
“dòng sông đâu có biết
“con nước nào không trôi.”
……
“Có giọt rượu nào vương trên
mắt tháp
“để buồn không vẫy nổi bàn
tay.”
vân vân…
Nhằm tôn trọng quyền khám
phá cõi-giới thơ Đặng Kim Côn, trong thi phẩm “Đề
trăng khuya kịp rót đầy sớm
mai” này, chúng tôi xin ngưng bài viết của mình ở đây,
với lời ước mong tác giả tiếp
tục ở với thi ca. Tiếp tục đi tới với những câu thơ ít,
nhiều mang tính định đề,
đáng kể của Đặng.
Du Tử Lê
No comments:
Post a Comment