SBTN: Nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông là một tên tuổi lớn
của nền văn nghệ ở miền Nam Việt Nam và là tác giả của Chiều Mưa Biên Giới,
Phiên Gác Đêm Xuân, Khúc Tình Ca Hàng Hàng Lớp Lớp, Mấy Dặm Sơn Khê, Nhớ Một
Chiều Xuân… và còn rất nhiều tác phẩm bất hủ khác được biết bao thế hệ khán
thính giả yêu mến từ trước 1975 đến tận bây giờ.
Theo tin từ ca sĩ Giao Linh cung cấp cho tờ báo
Thế Giới Nghệ Sĩ , ông đã trút hơi thở cuối cùng lúc 19 giờ 30 ngày
26/2/18 (nhẳm 11 tháng Giêng năm Mậu Tuất) tại bệnh viện Chợ Rẫy – Sài Gòn,
hưởng thọ 86 tuổi.
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông sinh ngày 15 tháng 3 năm
1932 tại Sài Gòn. Nói về cuộc đời và sự nghiệp của nhạc sĩ Nguyễn văn Đông thì
phải nhắc đến 2 khía cạnh đi liền với nhau: Binh Nghiệp và Âm Nhạc.
Về binh nghiệp , vào năm 1946, Ông tự ý xin gia
nhập trường Thiếu Sinh Quân Việt Nam. Đây là trường võ bị đầu tiên và lâu đời
nhất của Việt Nam. Đó cũng là nơi đào tạo nhiều vị tướng lãnh tài ba của Quân
Đội VNCH. Nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông đã trải qua 5 năm học ở ngôi trường này. Và
chính tại đó ông đã được học nhạc và văn hóa với những giáo sư người Pháp có
thực tài, những giảng viên của Viện Âm Nhạc quốc gia Pháp được cử về trường
Thiếu Sinh Quân giảng dạy. Chính vậy mà nền văn hóa Tây Phương đã ảnh hưởng đến
ông rất nhiều.
Trong thời gian ông theo học tại trường Thiếu
Sinh Quân Việt Nam, nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông là một thành viên của ban quân nhạc
thiếu niên, khi mới 15 tuổi. Nhạc sĩ từng chia sẻ: “…Trường Thiếu Sinh Quân có
riêng một đoàn quân nhạc trên 40 người có tầm vóc của người lớn, nhưng lại do
chính những em thiếu sinh qưân chưa quá 16 tuổi đời cử hành nhạc, và do một
giáo sư nhạc trưởng người Pháp chỉ huy. Đòan quân nhạc của chúng tôi có những
nhạc sĩ tí hon có mặt trong những buổi lễ duyệt binh, diễu hành quan trọng một
cách đường hoàng như các đoàn quân nhạc chuyên nghiệp người lớn”.
Trong đoàn quân nhạc tí hon này, ông sử dụng
nhiều nhạc khí như: trompette, clairon, trống, chập chả, vv… Nhưng chuyên
nghiệp hơn hết, là ông sử dụng đàn madoline và guitar Hawaiienne trong ban nhạc
nhẹ của trường.
Nhờ sống trong một môi trường âm nhạc sôi động
như vậy trong trường Thiếu Sinh Quân Việt Nam, nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông đã có
dịp học sáng tác từ những giáo sư người Pháp. Kết quả là ông đã viết được những
ca khúc đầu tiên ở tuổi 16 như Thiếu Sinh Quân Hành Khúc, Tạm Biệt Mùa Hè…
Những nhạc phẩm này đã được nhà trường chấp thuận cho phổ biến, và được rất
nhiều bạn bè ưa thích. Ông cho biết gần 60 năm sau, khi ông gặp lại một số bạn
bè, những người này vẫn còn thuộc nằm lòng những ca khúc này, và hát lại cho
nhau nghe như những kỷ niệm khó quên của thời niên thiếu.
Trong suốt 5 năm theo học ở trường Thiếu Sinh
Quân, ông luôn luôn đoạt giải giọng ca hay nhất toàn trường. Nhưng sau một thời
gian gia nhập quân đội, Bộ Quốc Phòng đã chính thức cấm ông không được xuất
hiện hát trên sân khấu và các nơi công cộng, vì các chức vụ do ông đảm nhiệm
thời đó có thể gây ảnh hưởng không tốt cho quân đội.
Sau khi ra trường Thiếu Sinh Quân, ông gia nhập
trường Võ Bị Sĩ Quan Vũng Tàu, tốt nghiệp năm 1952 với cấp bậc thiếu úy. Kế đó
ông nắm chức vụ trung đội trưởng tại trường Võ Bị Đà Lạt, và tốt nghiệp năm
1953. Qua năm 1954, ông về trường Chiến Thuật tại Hà Nội để giữ chức vụ tiểu
đoàn trưởng.
Trong hai năm 1955 và 1956, ông phục vụ tại Phân
Khu Đồng Tháp Mười trong chức vụ trung úy Trưởng Phòng Hành Quân. Cũng trong
thời gian này, ông kiêm nhiệm thêm chức vụ Trưởng Phòng 3 của Chiến Khu Đồng
Tháp Mười do đại tá Nguyễn Văn Là làm chỉ huy trưởng, tham gia chiến dịch Thoại
Ngọc Hầu do thiếu tướng Dương Văn Minh chỉ huy. Ông không sao quên được một kỷ
niệm có lần tướng Minh đã đến bắt tay ông để tỏ lòng ngưỡng mộ tác giả của
những ca khúc về đời lính chiến ngay tại mặt trận Chiến Khu Đồng Tháp. Và hình
ảnh cái bắt tay này đã được in trên trang nhất của báo Chiến Sĩ Cộng Hoà.
Đến năm 1957, ông theo học khóa Chỉ Huy Và Tham
Mưu tại Hawaii. Và cũng trong thời gian này ông cho ra đời nhạc phẩm “Nhớ Một
Chiều Xuân”.
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông cho biết dù ông được học
nhạc chính quy, nhưng âm nhạc chỉ là nghề tay trái. Ông chọn binh nghiệp là
nghề nghiệp chính. Từ cấp bậc thiếu úy, nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông bước dần lên
cấp bậc đại tá. Ông từng được nhận huy chương cao quí nhất của Việt Nam Cộng
Hòa là Bảo Quốc Huân Chưong vào giữa thập niên 60.
Sau biến cố tháng 4 năm 75, nhạc sĩ Nguyễn Văn
Đông đã kết thúc cuộc đời binh nghiệp của mình trong tăm tối bằng 10 năm tù cải
tạo. Lúc đầu ông bị đưa đi tù cải tạo tại trại Suối Máu. Sau đó, ông bị chuyển
về nhà tù Chí Hòa cho đến khi được trả tự do vào năm 1985. Nhạc sĩ Nguyễn Văn
Đông cho biết ông đã rất đau buồn vì không được nhìn thấy mặt thân phụ lần cuối
trong thời gian ông ở tù cải tạo. Đúng như ông đã dự đoán cuộc đời thăng trầm
của mình, bằng 2 câu kết của nhạc phẩm Chiều Mưa Biên Giới: “…Lòng trần còn tơ
vương khanh tướng, thì đường trần còn mưa bay gió cuốn còn nhiều anh ơi…”.
Sau khi được trả tự do vào năm 1985, sức khỏe của
nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông không được mấy khả quan đến từ nhiều căn bệnh như đau bao
tử, thấp khớp và nhất là cao huyết áp nên đã không còn cảm thấy hứng thú trong
việc sáng tác ngoài một số bài viết trong khoảng hơn 30 năm nay. Ông không xin
đi xuất cảnh theo diện H.O. Cho đến cuối đời, ông sống tại Phú Nhuận, Saigon
cùng với gia đình.
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông Ông đã từng nhiều năm
hoạt động trong lĩnh vực âm nhạc ở Sài Gòn trước 1975. Từ thập niên 1950, ông
nổi tiếng khi là Trưởng Đoàn văn nghệ Vì Dân với thành phần Ca nhạc sĩ tên tuổi
như Mạnh Phát, Minh Kỳ, Hoài Linh, Thu Hồ, Quách Đàm, Minh Diệu, Khánh Ngọc, và
các nghệ sĩ danh tiếng như Kim Cương, Vân Hùng, Ba Vân, Bảy Xê, Trần Văn Trạch,
diễn viên điện ảnh Trang Thiên Kim… Ông đã tổ chức và điều khiển các chương
trình Đại nhạc hội tại Sài Gòn và khắp các tỉnh của Việt Nam Cộng hòa.
Từ năm 1958, ông là Trưởng ban Ca nhạc Tiếng thời
gian của Đài Phát thanh Sài Gòn, qui tụ những danh ca, nhạc sĩ danh tiếng như
Lệ Thanh, Hà Thanh, Minh Diệu, Khánh Ngọc, Mạnh Phát, Thu Hồ, Quách Đàm, Anh
Ngọc…
Ông còn là Giám đốc hãng băng đĩa nhạc Continental
và Sơn Ca, cộng tác với những nhạc sĩ tên tuổi như Lê Văn Thiện, Văn Phụng,
Nghiêm Phú Phi, Y Vân… Hai trung tâm này cho ra đời nhiều chương trình
tân nhạc cũng như cổ nhạc gồm các vở Tuồng và Cải lương. Chính ông là người đã
tiên phong thực hiện album riêng cho từng ca sĩ mà trước đó chưa từng ai làm.
Ông đã thực hiện loạt băng nhạc Sơn Ca nổi tiếng trong đó có Khánh Ly với băng
nhạc Sơn Ca 7, Thái Thanh và Ban Thăng Long – Sơn Ca 10, Lệ Thu – Sơn Ca 9,
Phương Dung – Sơn Ca 5 và 11, Giao Linh – Sơn Ca 6, Sơn Ca – Sơn Ca 8… và một
số album riêng cho Trịnh Công Sơn.
Nhiều sáng tác của ông viết về chủ đề người lính
Miền Nam thời đó. Nhạc phẩm “Phiên gác đêm xuân” được ông viết vào đêm 30 Tết
năm 1956 khi gác phiên ở khu 9 Đồng Tháp Mười. “Chiều mưa biên giới” ra đời năm
1956 và nổi tiếng qua tiếng hát của Trần Văn Trạch. Vào Năm 1961, ca khúc
“Chiều Mưa Biên Giới” này đã được đài Europe No.1 và Ðài Truyền Hình Pháp thu
âm, rồi thu hình với tiếng hát của nghệ sĩ Trần Văn Trạch đã gây tiếng vang lớn
ở Âu Châu. Tại Việt Nam, chỉ trong vòng 3 tháng đã bán hết 60,000 bản nhạc lẻ,
một con số kỷ lục thời đó. Cũng trong năm 1961, nghệ sĩ Trần Văn Trạch
trình bày ca khúc Chiều Mưa Biên Giới tại “Ðại nhạc hội Trăm Hoa Miền Nam” với
dàn nhạc của Ðài Truyền Hình Pháp thu “play back”.
Ông còn có nhiều bút danh khác như Phượng Linh,
Phương Hà trên một số nhạc phẩm tình cảm như “Khi đã yêu”, “Thầm kín”, “Niềm
đau dĩ vãng”, “Nhớ một chiều xuân”… Với bút danh Đông Phương Tử và Phượng Linh,
ông đã viết nhạc nền và đạo diễn cho trên 50 vở tuồng, Cải lương nổi tiếng ở
Miền Nam trước năm 1975 như Nửa đời hương phấn, Đoạn tuyệt, Tiếng hạc trong
trăng, Mưa rừng…
Bây giờ, nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông đã rời xa cõi
đời này. Nhưng những “khúc tình ca hàng hàng lớp lớp” mà ông đã viết sẽ sống
mãi với thời gian. Vĩnh biệt người nhạc sĩ tài hoa với những dòng nhạc nhẹ
nhàng sâu lắng, trác tuyệt.
Jimmy Thái Nhựt / SBTN