Tâm
sự của những người sống bằng nghề lượm ve chai ở Little Saigon
Tâm
An/Người Việt
February
5, 2019
“Có cái thì phải đập bẹp, có cái thì phải nâng
niu cho khỏi móp” tất cả đều có lý do. (Hình: Tâm An/Người Việt)
WESTMINSTER,
California (NV) – “Thôi cô đừng chụp hình tui, đừng đưa tui lên báo nha
cô. Tui không muốn người ta biết rằng tui lượm ve chai, nhất là anh em bà con
tui ở bên Việt Nam. Nói gì thì nói, bên ấy người ta tưởng đi Mỹ thì làm kỹ sư
bác sĩ mới đáng, chứ làm cái nghề lượm ve chai như tui, mà lên báo thì chỉ tổ để
người ta khi dễ mình thêm.”
Bà
Tư Hiền, cư dân ở Midway City, vừa xua tay vừa thoăn thoắt dẫm chân lên các vỏ
lon bia, để làm cho nó bẹp dúm, rồi ném vào những túi nylon màu đen, trên vỉa
hè trước căn nhà single house ở góc đường Madison và đường Park Ln, cách nhà bà
ở chỉ vài block.
“Dẫm
bẹp thế này để cho nó gọn. Mình chỉ có cái xe đạp cà tàng, phải làm sao để chở
được nhiều nhất. Nhưng cũng có những loại vỏ chai, tôi phải nâng niu kẻo nó móp
một xíu là mình bán thiệt lắm,” bà giải thích.
Sang
Mỹ từ năm 2012 do con gái bảo lãnh, bà Tư ở nhà trông cháu cho con đi làm.
Tranh thủ lúc sáng sớm, khi cháu còn chưa dậy đi học, bà đạp xe đi lượm ve
chai. Bà phân bua: “Tui sang đây không có xin được trợ cấp gì ngoài MediCal.
Tui cũng cần có chút tiền tiêu vặt, rồi còn gửi về quê nhà lo việc ma chay cúng
giỗ tổ tiên, tui đâu nỡ xin con hoài được. Dù con tôi, nó không muốn tôi làm
công việc này, nó kêu tui cần nhiêu nó sẽ chu cấp. Nhưng nó còn khó khăn, tôi
không muốn phiền nó.”
“Thấm
thoắt cũng bảy năm rồi. Nhớ lần đầu tiên không biết, tôi đi bới thùng rác, thấy
vỏ chai nào tôi cũng nhặt, đầy một xe mà chỉ bán được có $5. Là vì có nhiều thứ
vỏ chai lọ, người ta không thu mua như ở Việt Nam. Sau này tôi biết lựa cái gì
bán được giá mới lấy. Thấy tôi bới thùng rác hôi hám từ sáng sớm, nhiều người đồng
hương Việt ở đây họ thương, họ tự độngđể riêng ve chai ra một túi rồi gọi mình
tới lượm. Lâu rồi tôi không phải đi bới thùng rác nữa.”
Bên
trong chiếc xe hơi thu gom sách báo và ve chai của bà Hồng Lê. (Hình: Tâm
An/Người Việt)
Mới
6 giờ sáng, trong tiết trời cuối Ðông chỉ vào khoảng 40 độ F, chiếc xe đạp của
bà đã đầy ắp những bịch ve chai màu đen, màu trắng, buộc chằng chịt từ trước tới
sau. Phía trước xe là hai bịch vỏ bia đã đập dập, được buộc vào ghi đông, phía
sau yên xe, bà buộc thêm 2 bịch vỏ chai nước suối, bà không đập dập, để nguyên,
buộc phồng lên như chùm bóng bay.
“Tôi
đem về nhà gom lại ở góc sân, cứ Chủ Nhật đem đi bán một lần. Mỗi tuần chăm chỉ
thì tôi cũng kiếm được chừng vài ba trăm đồng, cũng gọi là đủ tiền trang trải
cuộc sống.”
“Bây
giờ tôi phải về, còn đưa cháu đi học.” Nói rồi bà tất tả đạp đi, dáng bà nhỏ
bé, lọt thỏm trong cái “không gian” toàn ve chai “di động.”
Muốn
lượm được nhiều ve chai phải để người ta thương mến
Tại
một tiệm thu mua ve chai ở góc đường Westminster và Golden West, chúng tôi gặp
được bà Hồng Lê, cư dân Westminster, đang xếp hàng chờ bán ve chai. Sang Mỹ từ
năm 1989 do người chồng hơn 25 tuổi bảo lãnh, bà đã làm đủ thứ việc chân tay và
cả lượm ve chai, để phụ chồng nuôi bốn người con. Bà chia sẻ: “Các con tôi đều
đi làm ở tiểu bang xa, chúng có cuộc sống của chúng. Vợ chồng già phải nương tựa
vào nhau. Tôi cũng 70 tuổi rồi, tuy có tiền già nhưng ốm đau suốt nên cũng
không có dư giả gì.”
Vừa
tâm sự bà vừa rơm rớm nước mắt, bà nói tiếp: “Ông xã tôi đã 95 tuổi rồi, hiện
đang nằm trong nursing home. Bác sĩ nói rằng ông ấy có thể đi bất cứ lúc
nào.Tôi vẫn phải lượm ve chai để kiếm thêm, đặng có tiền lo an táng cho ông ấy
nếu ông ấy có qua đời. Tôi mới đi hỏi ở Nhà Tang Lễ đằng kia, chi phí làm lễ
tang hỏa thiêu, thấp nhất là cũng là $3,000.”
“Những chai có chữ ‘CA CRV’luôn được thu mua
theo quy định của chính phủ tiểu bang California.” (Hình: Tâm An/Người Việt)
Đỡ
hơn bà Tư Hiền ở chỗ, bà Hồng biết lái xe. Chiếc xe Toyota Corolla từ đời 2002
của bà đã lăn bánh trên 250,000 dặm, máy móc lúc hỏng lúc không. Bà dùng nó để
cất trữ đủ thứ từ sách báo cũ đến chai lọ nhựa, thủy tinh… chờ tới khi số lượng
nhiều nhiều mới bõ công đi bán.
Bà
chia sẻ: “Trong nghề lượm ve chai này, cũng phải biết xử sự, làm sao cho người ta
thương mình, tin mình thì mới sống được. Ai cho gì tôi cũng xin, cho dù
thứ đó có không bán được, như vỏ bình sữa tươi, vỏ đồ hộp… nhưng người ta đã
gom nó cho mình, tôi không muốn mếch lòng họ, tôi lượm hết, về nhà phân loại
sau.”
“Đi
bới thùng rác, tôi không làm vương vãi dù một cái rác nhỏ ra ngoài, nên chủ nhà
họ không phiền lòng. Trái lại nhiều nhà còn tự nguyện để ve chai riêng ra rồi họ
gọi mình tới lấy,” bà nói tiếp.
Nói
về niềm an ủi trong nghề lượm ve chai, bà hồi tưởng lại những năm tháng còn “thịnh
vượng” trước đây, bà kể: “Vui nhất là nhiều người thương, họ còn gọi vào nhà hỏi
chuyện, rồi họ cho hết những gì họ không cần. Nào là đồ dùng trẻ em, đồ điện
gia dụng… cũng có khi là cả chiếc xe đạp còn mới. Tôi nhặt về đem bán garage
sale, kiếm thêm được đồng nào hay đồng đó.”
“Rồi
có người nhờ tôi dọn nhà theo giờ, ẵm cháu dùm hay giúp họ vài việc vặt khác
như tưới cây, cắt cỏ. Tôi làm tất cả, không ngại việc gì. Mỗi giờ công họ cũng
trả tôi chừng $10-$15, có khi còn tip thêm. Mỗi tháng tôi cũng có thêm được
$700 đến $1,000, chưa tính tiền lượm ve chai,” bà kể thêm,
Chợt
nhớ ra hiện tại, giọng bà lại trùng xuống, thở dài: “Nhưng giờ thì ông xã tôi bệnh
nặng rồi, tôi cũng yếu rồi. Tôi chỉ tranh thủ đi được vài giờ rồi lại phải về
canh chừng ông ấy. Nên chỉ có ai cho ve chai, thì họ gọi tôi đến lấy. Chứ tôi
không đi làm giúp việc hay la cà chuyện trò gì được. Vì thế mà chỉ còn kiếm được
có vài chục đồng tiền bán ve chai mỗi tuần.”
Bán
ve chai, cũng phải có ‘mánh’
Ông
Tám Huỳnh, 73 tuổi, cư dân ở Westminster cũng đang xếp hàng chờ bán ve chai như
bà Hồng. Mái tóc dài bạc phơ, xơ xác, chẳng thèm chải cắt, chiếc áo lính đã cũ
mèm, rách tả tơi, ông vẫn cười vui vẻ như thể ông thây kệ mọi sự trong đời.
Chỉ
cần chai hơi móp méo là chiếc máy đếm chai tự động có thể từ chối không tính tiền,
muốn bán được phải nâng niu, thậm chí thổi lên cho khỏi móp. (Hình: Tâm An/Người
Việt)
Từng
là người lính VNCH, phải chịu cảnh tù đày dưới ách Cộng Sản suốt 8 năm, tới năm
1993 mới được sang Mỹ theo diện HO. Ông Tám cười sảng khoái, nói bâng quơ như
an ủi tất cả mọi người đang đứng chờ bán ve chai xung quanh ông, rằng: “Được sống
ở Mỹ, được hít thở bầu trời tự do là tôi vui rồi. Cho dù có phải sống bằng nghề
gì cực nhọc đi nữa, cũng không bằng khổ nhục như thời đi tù Cộng Sản đâu.”Như
hiểu được sự thắc mắc thường thấy của người đời, ông giãi bày thêm: “Ở Mỹ này
thì chẳng đói được đâu, ở đâu cũng có đồ ăn từ thiện, còn chưa hết hạn, mà có hết
hạn cũng chẳng sao, vẫn còn tốt. Tuổi như tôi lại có tiền già nữa, làm sao mà
đói cho được. Nhưng tôi vẫn phải lượm ve chai là vì tôi lỡ dại vay nợ lãi cao
người ta. Lúc đầu có $1,000 thôi, 5 năm rồi không trả được, lãi mẹ đẻ lãi con,
giờ thành nợ $5,000 nên có bao nhiêu tiền già đành để trả tiền lời hết. Tất cả
lỗi tại mình, thì mình phải trả giá thôi, phải lượm ve chai mà sống.”Nói rồi
ông cười nhạt, cúi người phân loại những chai lọ dưới chân ông. Chỉtay vào dòng
chữ đỏ in trên bao bì một cái vỏ chai nhựa, Ông Tám nói: “Gặp những chai có chữ
‘CA CRV’ như thế này, thì yên tâm là người ta sẽ thu mua.”Theo giải thích của
anh Kenvin Calderom, nhân viên tại cơ sở thu mua rác tái chế của hệ thống công
ty Replanet, thì chữ ‘CA CRV’ là chữ viết tắt của cụm từ “California Refund
Value” có nghĩa là “Giá trị hoàn tiền theo luật ở California.” Đây là số
tiền quy định của tiểu bang, được trả lại cho người tiêu dùng khi họ đem tái chế
các chai lọ tại các cơ sở thu mua rác tái chế. Chai lọ nào có chữ này, buộc các
công ty phải chấp nhận, cho dù là chai lọ đó có đựng đồ thực phẩm.
Là
một người đầy kinh nghiệm bán ve chai, ông Támcho biết: “Cứ chai lọ nào dày, nặng
thì bán theo cân ký sẽ có lợi hơn. Ngược lại những chai mỏng, nhỏ và nhẹ, mà lại
dung tích lớn hơn 24 oz, thì nên bán theo kiểu đếm số lượng, mỗi cái 10
xu, chứ nếu bán theo kiểu cân ký sẽ rất thiệt.”
Ông
làm một phép tính để chứng minh điều mình vừa nói: “Chỉ 10 vỏ chai như này là
cân nặng chừng 1lb rồi, bán theo cân nặng sẽ được $1.6 trong khi nếu bán theo số
lượng thì chỉ được 10 xu/chai x 10 chai = $1 mà thôi.”
“Nhưng
hôm nào lượm được toàn vỏ chai nước suối loại nhỏ xíu chỉ 8 oz (250 ml) thì tôi
lại bán theo kiểu đếm, mỗi chai 5 xu, 100 chai được $5, trong khi nếu lỡ để nó
móp phải bán theo ký, không biết có nổi $3 không.”
Ở
điểm thu mua thường có máy đếm vỏ chai tự động bằng công nghệ scan theo dung
tích chai. Vỏ chai chỉ cần móp một chút, là máy có thể sẽ đẩy ra không tính tiền,
buộc người ta phải bán theo cân ký.
Đó
là lý do vì sao, những người nhặt ve chai, có khi thì cố đập cho các vỏ chai thật
bẹp, có khi thì nâng niu để “hàng” khỏi bị móp méo.
Một
cái Tết nữa sắp đến, nhưng với những người lượm ve chai như ông Tám, bà Hồng
hay bà Tư Hiền, họ đều vui khấp khởi không phải vì Xuân về, mà vì sẽ có nhiều
nhà ăn tiệc, sẽ có “ve chai” cho họ nhiều hơn. (Tâm An)
*Chú
thích: Theo yêu cầu, tên nhân vật đã được thay đổi.
No comments:
Post a Comment