Bàn về cái tên của người
Việt Nam
Cái
tên do cha mẹ đặt ra ngay từ lúc chào đời. Nói như vậy có nghĩa là người ta
không thể tự đặt tên cho mình (trừ thằng Hồ tặc và bè lũ) vì khi đó còn chưa biết
nói thì làm sao đòi tên nọ, tên kia. Tác giả xin thanh minh trước: Bài viết dưới
đây chỉ là góp nhặt chuyện vui buồn qua cái tên của người Việt Nam, người viết
hoàn toàn không có ý châm chọc hoặc móc ngoéo một ai. Nếu có sự trùng hợp, hoàn
toàn ngoài ý muốn của tác giả. Còn nếu như ai hiểu méo mó thì mặc kệ họ.
Tại
hải ngoại, trong hầu hết các cộng đồng ta thường thấy người Việt Nam gọi nhau bằng
những cái tên "nửa nạc nửa mỡ". Nào là anh Micheal Nguyễn, cậu Thomas
Trần, cô Susan Phạm hoặc chị Lisa Lê… Đây là hiện tượng khá phổ
biến vì những người trẻ thuộc thế hệ thứ hai, thứ ba vốn sinh ra tại Mỹ và
mang tên “Mỹ Việt đuề huề” từ nhỏ do cha mẹ đặt ra.
Thế
nhưng, đối với những người lớn tuổi thuộc thế hệ thứ nhứt, trưởng thành tại Việt
Nam, con đàn cháu đống mà lại bỏ đi cái tên Việt có từ thời cha sinh mẹ đẻ để
khoác lên cái tên ngoại lai như bác Robert, dì Julie thì thật là… khó
chịu đối với một số người đồng hương. Ấy thế mà nhiều ông bà lớn tuổi hình như
rất hãnh diện mang cái tên Mỹ trong khi nói tiếng Anh thì ít mà ra dấu thì nhiều!
Một
ông bác sĩ tuổi đã cao, tên Đạm, mở phòng mạch ngay trong khu cộng đồng người
Việt. Ông là trường hợp được coi là "đặc ân" dành cho một số bác sĩ
có bằng cấp ở Việt Nam, chỉ cần qua một cuộc thi và một đợt thực tập rồi được cấp
một giấy chứng nhận để phục vụ đồng hương. Khổ nỗi, ông cũng… "thời thượng",
trương bảng hiệu “Dr. David Nguyen”.
Trong
số thân chủ của BS Đạm có một bà khách người miền Nam, chơn chất, ít học mà lại
bập bẹ nói tiếng Mỹ với giọng miền Nam đặc sệt. Khi tiếp xúc với ông, bà rất
kính cẩn và lễ phép: “Dạ thưa bác sĩ Đê Dzịt…”.
Bà
phát âm “Đê Dzịt’ (David) một cách tôn kính và phản ứng của ông bác sĩ David
cũng tỉnh bơ. Hình như ông đã quá quen với việc tên Mỹ của ông đọc theo giọng
miền Nam… Cả hai đều cảm thấy tự nhiên qua lối xưng hô nhưng những người đồng
hương có mặt trong phòng khám lại… cười ra nước mắt!
Một
bà mang tên Tám từ Việt Nam sang đất Mỹ nhưng sau khi lấy được bằng công
dân Hoa Kỳ, bà bèn đổi tên. Bà muốn mọi người phải gọi bà là Tammy, một cái tên
mang âm hưởng Mỹ Việt từ cái tên cũ. Nhiều người quen miệng gọi bà Tám, bà làm
bộ không nghe, không biết đến cái tên nầy. Phải gọi là Tammy thì bà mới quay lại
trả lời!
Có
một ông thuộc thế hệ người Việt thứ nhứt khi còn ở Việt Nam mang họ Bùi, tên
Liêm: Bùi Liêm. Sang đến Mỹ, tên của ông được chính thức trở thành "Liêm
Bùi" theo cách viết tên trước họ sau của người Mỹ. Nhưng khổ nỗi, trong tiếng
Anh không có dấu nên tên của ông trên giấy tờ được viết là Liem Bui. Các bạn
đồng hương nói đùa: “Tên gì mà kỳ cục quá, nghe như… liếm buồi!”.
Để
không bị chế diễu, ông vẫn giữ họ Bùi nhưng tên Liêm đổi
thành Robert hầu tránh ngộ nhận chết người… Tưởng đâu thoát nạn nhưng
ông lại gặp thêm rắc rối vì cái tên mới.
Số
là người Mỹ thường gọi Robert qua cái tên thân mật Bob. Hóa ra
tưởng đã yên thân với tên Robert Bui, nay ông lại khốn đốn vì cái tên thân
mật "Bob Bui". Bạn đồng hương lại có dịp chọc quê: “liếm buồi… chưa đủ
hay sao mà lại còn đổi là bóp buồi…”.
Có
những gia đình Việt được Mỹ hóa hoàn toàn. Những cái tên quen thuộc như thằng
cu Bi, con Út, ông Lượm, bà Thắm nay được thay bằng thằng John,
con Cecile, ông Jim, bà Jolie. Hình như họ muốn không còn
dính dáng gì đến cái xứ Việt Nam bên kia bờ Thái Bình Dương. Họ muốn quên hẳn tổ
tiên ông bà, xa lánh đồng hương và thậm chí còn tìm mua nhà ở vùng Mỹ "trắng"
vì ở gần người Việt có nhiều… phiền toái..
Nói
đi thì phải nói lại. Không phải người Việt nào cũng gặp chuyện rắc rối khi phải
đổi tên tại Mỹ. Trái lại, việc đổi tên nhiều khi cũng thuận lợi, dễ dàng đối với
một số người.
Chẳng
hạn như chữ "Văn" trong tên đệm thường thấy ở tiếng Việt. Van,
không dấu, vốn là tên thường dùng ở Hòa Lan như tên các cầu thủ Van Basten, Van
de Saar hoặc tên họa sĩ nổi danh Van Gogh nên cũng khá phổ biến tại Mỹ.
Nhiều
người Việt tại Mỹ đã đổi họ Lê hay Lý sang Lee. Nổi bật trong phong trào
này là hệ thống 32 cửa hàng bánh mì thịt theo kiểu Việt Nam tại các tiểu
bang California, Arizona, Oklahoma và Texas của gia đình ông Lê Văn
Chiêu.
Thay
vì lấy tên là Lê’s Sandwiches ông đã chọn thương hiệu Lee’s
Sandwiches, cái tên nầy nghe có vẻ dễ nhớ hơn đối với khách hàng người bản
xứ.
Lee’s
Sandwiches cũng đã khai trương cửa hàng Lee’s Coffee tại Sài Gòn
vào một ngày chỉ toàn số 8: "8 giờ 8 phút, ngày 8 tháng 8 năm 2008 tại
số 80 Hàm Nghi, Quận 1!" (Chơi số 8 không thua gì Trung cộng chọn
ngày khai mạc Thế vận hội Bắc Kinh 8/8/2008)
Cửa
hàng Lee’s Sandwiches tại Mỹ
Không
phải người Việt đổi sang họ Lee vì họ muốn mang quốc tịch Đại Hàn mà vì Lee là
cái tên khá phổ biến tại Mỹ. Như Robert E. Lee, vị tướng Mỹ nổi tiếng trong thời
Nội chiến Nam Bắc. Hiện tại có đến hàng chục thị trấn mang tên Lee trải dài khắp
nước Mỹ từ Đông sang Tây.
Dù
có dấu hay không dấu, những cái tên như Đỗ Văn Sơn đổi sang tiếng Anh chỉ cần bỏ
dấu thành Do Van Son, dễ đọc và cũng dễ hiểu đối với người bản xứ, tương tự
như Davidson, Ericson, Dickinson…
Trường
hợp Lê Văn Thơm (hoặc Lý Văn Thơm) sẽ biến thành Lee Van Thom, cũng na ná
như tài tử nổi tiếng Lee Van Cleef trong các phim cao bồi Wild Wild West của Mỹ.
Tên Thơm phát âm giống như Tom của Mỹ mà lại trùng tên với nhà toán học nổi tiếng
người Pháp, René Thom. Hoàn toàn không có ý "thấy người sang bắt quàng làm
họ" vì ông Lê Văn Thơm chẳng biết (mà cũng không cần biết) René Thom là ai
đâu!
René
Thom
Những
người có tên thuộc loại trên chắc cũng thầm cám ơn cha mẹ đã khéo đặt tên cho
mình. Ngược lại, có những cái tên rất đẹp khi còn ở đất Việt, sang đến Mỹ bỗng
trở thành một nỗi phiền muộn.
Các
cô có tên đẹp như Mỹ Dung, Hạnh Dung, các cậu quý tử như Anh Dũng, Hùng Dũng...
đều nhanh chóng đổi tên vì những "bất đồng" về ngôn ngữ và văn hóa giữa
tiếng Anh và tiếng Việt.
Những
tên như Dung hoặc Dũng lại trở nên "khó nghe" đối với người bản xứ vì
khi phát âm hoặc khi viết nó lại đồng nghĩa với từ "dung" trong tiếng
Anh, có nghĩa là… phân súc vật. Hóa ra, Mỹ Dung lại biến thành "my
dung".
Nhà
hàng Mỹ Dung trên đất Mỹ
Người
Mỹ làm sao hiểu được vì cớ gì có những nhà hàng được người Việt đặt tên
là My Dung, thật ra là Mỹ Dung! Họ thắc mắc nhưng không nói ra: “Chẳng
lẽ nhà hàng sang trọng như vậy lại phục vụ món…”. Lại còn tiệm bánh mì Mỹ
Dung trên đất Hoa Kỳ nữa chứ:
Các
ông có tên Hữu Phúc, Thiên Phúc, Xuân Phước, Hiệp Phước cũng vội vàng đổi tên
vì chữ Phúc hay Phước nghe rất chói tai đối với người Mỹ. Khi phát âm, những
cái tên đẹp đó lại hao hao giống như "fuck", một từ xấu chỉ sự giao hợp
nam nữ! Người tên Phú sống ở Pháp chắc cũng phải đổi tên vì Phú đồng âm với từ
"fou" có nghĩa là Điên!
Ở
Áo (Austria), có một ngôi làng nhỏ mang tên Fucking. Đến lượt người Việt lại
thắc mắc, không biết dân làng nầy sống bằng nghề gì? Họ làm gì ngoài việc
"fucking"? Xin đưa ra một tấm ảnh làm bằng chứng:
Bảng
tên một ngôi làng tại Áo
Lại
còn những tên Cư, Cự, Cử, Cừ khi viết bằng tiếng Anh không dấu chỉ là ‘Cu’, tạo
một ấn tượng không đẹp với các đồng hương. Nếu du lịch sang Hungary, những ông
"Cu" này, lại biến thành "Cut" vì trong tiếng Hung những
túc từ được thêm âm T khi dùng dưới dạng bổ nghĩa.
Chẳng
hạn như người Hung sẽ nói: “Tôi thích ông… Cut (có dấu móc trong chữ u)!”
Một
trường họp khác cũng khá oái oăm về cái tên của người Việt. Tiếng Nga không có
chữ cái tương đương âm H, vì vậy chữ cái X (như âm KH trong tiếng Việt) được
dùng thay chữ cái H. Thí dụ, nếu tên tiếng Việt là Huy, viết trong tiếng Nga
thành Xyи (X=H, Y=U, И=Y), đọc thành Khuy. Theo tôi biết, Khuy trong
tiếng Nga có âm giống như tên bộ phận kín của đàn ông!
Người
viết xin kể một chuyện thuộc loại "tiếu lâm" như sau. Hai đồng hương
người Việt đã lớn tuổi gặp nhau tại Little Saigon, một ông tự giới thiệu: “Tôi
tên Thompson”. Ông kia mới nghe qua đã cảm thấy bị "sốc" vì cái tên Mỹ
của người "da vàng mũi tẹt".
Thompson,
Carbine, Garant vốn là tên của các loại súng dùng trong chiến tranh nên
"tương kế tựu kế", ông HO từ Việt Nam mới sang Mỹ, đáp một cách tỉnh
bơ: “Tôi tên Colt 45!”.
Không
biết ông Thompson có hiểu thâm ý của người bạn mới quen? Colt 45 là loại súng
ngắn dành cho sĩ quan còn Thompson chỉ là tiểu liên dành cho binh sĩ! Ông HO chắc
không có ý gì khác ngoài việc sửa lưng người đồng hương… mất gốc.
Xin
minh định một lần nữa, người viết hoàn toàn không có ý đả phá hay châm chọc móc
ngoéo chuyện lấy tên Mỹ hay sửa tên Việt sau khi đã đậu bằng công dân Hoa Kỳ. Một
khi đã sống trên nước Mỹ mình phải thay đổi để dễ dàng thích nghi và mau chóng
hội nhập. Tuy nhiên, vấn đề là dùng tên đó như thế nào và trong trường hợp nào.
Nên
chăng, khi đi làm sở Mỹ, tiếp xúc với người Mỹ, hoặc khi hữu sự ta dùng tên Mỹ
để việc giao tiếp với người bản xứ được dễ dàng hơn. Tuy nhiên, khi tiếp xúc với
đồng hương thì không lý do gì để tự giới thiệu mình là Thompson, David, Tammy
trong khi mình vẫn còn có những tên thuần túy từ đất nước Việt Nam như Thơm, Đạm,
Tám.
Trước
khi chấm dứt bài viết nầy, xin nói một chút về cái tên của người Việt ngay trên
đất Việt.
Bạn
hãy thử tưởng tượng một thành phần nội các chính phủ gồm toàn những
người thuộc dòng Tôn Thất của nhà Nguyễn xa xưa..
Điều
gì sẽ xảy ra khi chính phủ có ông Bộ trưởng Y tế mang tên Tôn Thất Đức, Bộ
trưởng Lao Động Tôn Thất Nghiệp, Bộ trưởng Nông nghiệp Tôn Thất Bát,
Bộ trưởng Kinh tế Tôn Thất Bại, Bộ trưởng Quốc phòng Tôn Thất Trận, Bộ
trưởng Giáo dục Tôn Thất Học, Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư Tôn Thất
Sách…
Người
đọc chắc hẳn sẽ rùng mình với danh sách những vị bộ trưởng dòng Tôn Thất. Theo
một người mang tên Vũ Như Cẩn, Nguyễn Y Vân, kịch bản tuy mang tính cách
hư cấu nhưng vẫn có "khả năng" xảy ra nếu tình hình thực tế… vẫn
như cũ hoặc vẫn y nguyên!
Cao
Bá Tuấn
No comments:
Post a Comment