Friday, April 7, 2017

TÌNH SỬ MÀU TÍM HOA SIM (Phần 1)- Huỳnh Bá Củng




Tình Sử Màu Tim Hoa Sim (Phần 1)
Vùng sông Tương ở bên Trung Quốc có chuyện Tình Sử Sông Tương thì ở Thanh Hóa Việt Nam cũng có câu chuyện tình sử Màu Tím Hoa Sim. Truyện tàu kể. Nàng Lương Ý Nương yêu một hàn sĩ tá túc trong nhà mình. Hai nhà không môn đăng hộ đối. Cha nàng đuổi chàng đi. Chàng và nàng không gặp nhau được. Nàng tương tư nhớ chàng. Trong bài thơ:
 “Trường Tương Tư” Lương Ý Nương viết
“Tận nhật tư quân bất kiến quân(ngày ngày mãi nhớ chàng mà không gặp được chàng)
Trường dục đoạn hề trường dục đoan(ruột muốn đứt, chao ôi, ruột muốn đứt).”
Bài thơ và câu chuyện được truyền bá khắp nơi và sang nước ta. Chuyện Tình Sông Tương đi vào lịch sử và văn học các nước. Trong truyện Kiều nguyễn Du từng viết: “365.Sông Tương một dải nông sờ
Bên Trông đầu nọ bên chờ cuối kia
Một tường tuyết trở sương che
Tin xuân đâu dễ đi về cho năng”
để mô tả nỗi nhớ nhung Kiều của Kim Trong.

Bài thơ Màu Tím Hoa Sim, tác giả Hữu Loan cũng kể câu chuyện tình, chuyện nhớ nhung đứt ruột như vậy. 
Bài thơ Màu Tím Hoa Sim:
“Nàng có ba người anh
Đi bộ đội
Những em nàng còn chưa biết nói
Khi tóc nàng xanh xanh.
Tôi là người chiến binh Xa gia đình
Yêu nàng như tình yêu em gái
Ngày hợp hôn nàng không đòi may áo cưới,
Tôi mặc đồ quân nhân
Đôi giày đinh bết bùn đất hành quân,
Nàng cười xinh xinh
Bên anh chồng độc đáo.
Tôi ở đơn vị về
Cưới nhau xong là đi!
Từ chiến khu xa
Nhớ về ái ngại
Lấy chồng đời chiến chinh
Mấy người đi trở lại
Lỡ khi mình không về
Thì thương người vợ chờ bé bỏng chiều quê
Nhưng không chết người trai khói lửa
Mà chết người gái nhỏ hậu phương
Tôi về không gặp nàng
Má tôi ngồi bên mộ con đầy bóng tối
Chiếc bình hoa ngày cưới thành bình hương
Tàn lạnh vây quanh
Tóc nàng xanh xanh
Ngắn chưa đầy búi
Em ơi! Giây phút cuối
Không được nghe nhau nói
Không được trông thấy nhau một lần.
Ngày xưa nàng yêu hoa sim tím
(áo nàng màu tím hoa sim
Ngày xưa một mình đèn khuya Bóng nhỏ )
Nàng vá cho chồng tấm áo ngày xưa.
Một chiều rừng mưa
Ba người anh trên chiến trường Đông Bắc
Biết tin em gái mất
Trước tin em lấy chồng.
Gió sớm thu về
Rờn rợn nước sông
Đứa em nhỏ lớn lên
Ngỡ ngàng nhìn ảnh chị
Khi gió sớm thu về
Cỏ vàng chân mộ chí.
Chiều hành quân
Qua những đồi hoa sim
Những đồi hoa sim
Những đồi hoa sim
Dài trong chiều không hết
Màu tím hoa sim
Tím cả chiều hoang biền biệt
Nhìn áo rách vai
Tôi hát trong màu hoa.à ơi
Áo anh sứt chỉ đường tà,
Vợ anh chết sớm mẹ già chưa khâu à ơi.”

Wikipedia tiếng Việt viết nói bài thơ xuất hiện đầu tiên trên tờ Trăm Hoa Đua Nở của Nguyễn Bính thời Nhân Văn Giai Phẩm(1956-57).
Vì bài thơ được cho là thứ văn chương ủy mị, mang tư tưởng tiểu tư sản nên chủ nhân của nó bị kết tội phản động và nó bị cấm lưu hành. Tuy nhiên bài thơ vẫn được truyền đi rộng rãi trong công chúng bằng những bản viết tay và được đưa vào Miền Nam. Tại đó bài thơ được phổ thành nhạc. Vì viết tay nên có nhiều dịch bản.

Chỉ sau năm 1975 Hữu Loan vào Nam mới có bản chính ông viết tay, bản được Cục Bản Quyền Tác Giả Văn Học Nghệ Thuật đóng dấu đăng ký ngày 12102004. Và lúc đó người ta mới hiểu sâu về bài thơ qua bài tự thuật của tác giả.
Trước đó người Miền Nam chỉ hiểu “qua loa.” Wikipedia viết nói “thơ Hữu Loan thường làm theo thể tự do, có âm điệu giàu nhạc tính để chuyển tải tâm sự vì thế những bài thơ hiếm hoi đã được phổ biến của ông đều sống trong lòng độc giả.”

Bài thơ nói tâm sự trai thời chiến xếp bút nghiêng theo việc binh đao, quên thân mình, chỉ mong trả được nợ non sông mà thôi. Chàng chiến binh mới cưới được vợ. Vợ yêu của chàng thì trẻ đẹp. Tức thì chàng và cả 3 anh nàng đều vào quân đội,  bỏ lại mái ấm sau lưng. Em nàng thì chưa biết nói và tóc nàng thì còn xanh. Tình yêu trong sáng. Chàng yêu nàng như yêu em gái. Nàng đáp lại bằng một thứ tình yêu chân thật trắng trong.

Ngày hợp hôn nàng không đòi may áo cưới. Nàng hãnh diện được một ông chồng có tác phong bộ đội mà nàng gọi là độc đáo.
Được yêu và được lấy nhau nhưng vợ chồng đến với nhau thật ngắn ngủi: Cưới xong là đi. Chàng lấy làm ái ngại. Lấy chồng thời chiến là thế đấy. Mấy người đi mà được trở lại. Nhưng oái ăm. “Không chết người trai khói lửa mà chết người em gái hậu phương tuổi xuân thì.” Khi chàng trở về thì nàng đã mất, vĩnh viễn ra đi, không được nghe nhau nói, nhìn nhau một lần. Cảnh tượng thật là buồn. Mẹ thì ngồi bên mộ con đầy bóng tối. Chiếc bình hoa ngày cưới bây giờ làm bình hương, tàn lạnh vây quanh. Ký ức về nàng hiện về trong đầu chàng.  Tóc nàng xanh xanh, ngắn chưa đầy búi. Màu tím hoa sim mà nàng ưa thích hiện ra. Chàng nhớ nàng vá cho tấm áo ngày xưa. Đó là chuyện tình thời chiến.

Chiến tranh cướp mất tuổi trẻ, cướp đời hoa hãy đang còn phong nhụy, cướp cả phương tiện truyền thông để người thân thiết trong gia đình báo cho nhau nỗi vui niềm buồn riêng tư. Chiến tranh gây đảo điên điên đảo, tạo nhiều cảnh trái khuấy trong đời. Ngoài kia ba người anh được tin buồn em gái mất trước tin mừng em đi lấy chồng. Còn ở trong nhà thì em nhỏ lớn lên ngỡ ngàng nhìn ảnh chị.

 Thật là tang thương cho cả nhà. Cảnh còn lại trong bài thơ chỉ là đồi là đồi, đồi hoa sim tím trong những chiều hoang biền biệt trong những cuộc hành quân. Bây giờ chàng thả hồn theo câu hát. Áo anh rách vai, vợ anh chết sớm, mẹ già chưa khâu.

Đầu mùa Đông năm 2016. Ongtampy.

(Xin xem tiếp phần 2)


No comments: