Lý do đằng sau nỗi
ám ảnh
"đúng giờ" của người Nhật
Dù nổi tiếng kỷ luật, áp lực từ việc
đến đúng giờ vẫn khiến người dân Xứ sở hoa Anh đào xụi lơ.
Có lẽ, Nhật Bản là một trong số ít quốc gia mà việc đi muộn vài giây có thể gây rắc rối lớn.
Hồi tháng trước, Nhật Bản đã rung chuyển
bởi một vụ bê bối - Bộ trưởng Thế vận hội Quốc gia,
Yoshitaka Sakurada, đã đến muộn 3 phút trong một cuộc họp quốc hội. Phe đối lập
liền tổ chức biểu tình kéo dài 5 giờ để phê phán sự chậm trễ của
Sakurada còn dân chúng thì phẫn nộ. Vài ngày sau, ông này đã đăng đàn và trực
tiếp ra xin lỗi trước công chúng.
Không chỉ những nhân vật cao cấp.
Đối với những nhà khai thác kinh doanh, tổ chức hay cá nhân... Đến đúng giờ là
điều tối quan trọng khi sinh sống, làm việc ở Nhật Bản.
Bộ trưởng Thế vận hội Quốc
gia Yoshitaka Sakurada
Năm ngoái, một chuyến tàu của JR-West
Railway đã xuất bến sớm... 25 giây, khiến nhiều người liên quan bị chỉ trích,
còn hãng đường sắt phải công khai xin lỗi trên nhiều phương tiện truyền thông
vì "lầm lỗi nghiêm trọng". Thậm chí, họ còn cho biết "sự bất
tiện lớn mà chúng tôi gây ra cho hành khách là không thể tha thứ."
Từ thuở bé, trẻ em Nhật
Bản đã được giáo dục về sự đúng giờ.
"Cha mẹ tôi luôn nói rằng,
điều quan trọng nhất là đừng đến muộn, hãy nghĩ về sự bất tiện mà tôi
gây ra cho người khác dù chỉ chậm một chút so với kế hoạch. Điều đó
đã in sâu trong trí não trẻ em Nhật..." Issei Izawa, sinh viên
19 tuổi cho hay.
Kanako Hosomura, người vợ 35 tuổi
làm công việc nội trợ ở tỉnh Saitama, cho biết cô rất ghét thói đến
muộn - dù chỉ là 1 phút.
"Tôi thà đến sớm và chờ đợi
còn hơn để người khác chờ đợi tôi," Kanako cho biết. Ngoài
ra, cô sẽ không chơi bời với những người có giữ thói quen đến muộn,
gây ảnh hưởng đến người khác.
Tuy nhiên, với nhiều người Nhật, yếu tố văn
hóa này đôi khi khiến họ stress nặng nề.
"Bạn gái tôi làm việc tại trung
tâm cuộc gọi của JR Railways. Tuần trước, cô ấy trở về văn phòng
sau giờ giải lao và người giám sát nói 'cô đã trễ10 giây' và nhận ngay cảnh
cáo về việc muộn giờ. Điều này thật khắc nghiệt." Một người đàn
ông giấu tên cho hay.
Nỗi ám ảnh "đúng giờ" của
người Nhật đã không ít lần trở thành chủ đề hài hước của du
khách nước ngoài. Nhưng trên thực tế, việc đi làm muộn có thể gây ảnh
hưởng nặng nề đến nền kinh tế.
Tạm rời xa nước Nhật. Ở Anh,
việc viên chức đi muộn đã gây thiệt hại tới 11,7 tỷ USD cho nền kinh tế vào
năm 2017 (theo báo cáo của Heathrow Express).
Thậm chí, có hơn 50% số người được
hỏi cho hay họ thường xuyên đi làm, đi họp muộn.
Còn ở Mỹ, việc đi muộn cũng
gây thiệt hại không kém. Theo một báo cáo của tạp chí Inc. trong năm 2018 - người
lao động đi làm muộn khiến New York mất 700 triệu USD mỗi năm. Còn California mất
hơn 1 tỷ USD.
Ít ai biết rằng, không phải lúc nào người
Nhật cũng tôn trọng thời gian - cho đến cuối những năm 1800 - nước Nhật tiền
công nghiệp có thái độ thoải mái hơn nhiều với việc đi muộn.
Willem Huyssen van Kattendijke, một sĩ
quan hải quân Hà Lan đến thăm Xứ sở hoa Anh đào vào những năm 1850s
và viết lại trong nhật kí rằng: Người dân địa phương hiếm khi đúng giờ, họ nhàn
rỗi đến kinh ngạc. Vào thời điểm đó, các chuyến tàu ở Nhật thường
xuyên chạy chậm hơn 20 phút so với lịch trình.
Theo nghiên cứu của Đại học Duke -
Trong thời kỳ Minh Trị Duy Tân (1868 - 1912), Thiên hoàng Minh Trị đã
bãi bỏ chế độ phong kiến, thực hiện cải cách công nghiệp và quân
sự - đến lúc đó, việc đi đúng giờ mới trở thành chuẩn mực văn
hóa.
Thiên hoàng Minh Trị (1852 -
1912)
Đặc điểm này được coi là nguyên nhân
quan trọng dẫn đến sự tiến bộ thần kỳ của một Nhật Bản nông nghiệp
sang xã hội hiện đại hóa, công nghiệp hóa.
Trường học, nhà máy và đường sắt - là
những tổ chức chính dẫn đầu sự thay đổi xã hội này. Các nhà máy áp dụng
triệt để "Taylorism", hệthống quản lý giúp tiết kiệm hiệu quả,
tăng năng suất lao động nhờ băng tải và dây chuyền lắp ráp.
Chưa hết, vào thời điểm đó, đồng hồ đã
trở thành vật dụng phổ biến và chuyện đi làm 24 tiếng mỗi ngày trở thành
việc bình thường. Theo nhà nghiên cứu xã hội Ichiro Oda, trên tất cả, nỗ lực
đó diễn ra khi người Nhật hiểu được "thời gian chính là tiền bạc."
Đến năm 1920, "đúng giờ" trở thành
một phần trong công tác tuyên truyền của chính phủ Nhật. Nhiều poster hướng
dẫn cách làm việc nhanh và hiệu quả được in ấn và phát cho người dân.
Ví dụ: Hướng dẫn làm tóc trong 5 phút cho phụ nữ, dịp quan trọng cũng chỉ cho
tối đa 55 phút.
Kể từ đó đến nay, đúng giờ đã
trở thành tôn chỉ, gắn liền với năng suất của các công ty Nhật.
Mieko Nakabayashi, giáo sư khoa học
xã hội tại Đại học Waseda và là một nhà lập pháp trước đây của Đảng Dân chủ Nhật
Bản, cho hay:"Điều quan trọng đối với các nhân viên công ty là phải kỷ luật
và đúng giờ."
"Nếu không thể làm được điều
đó, thì bạn sẽ nhanh chóng khiến công ty mang tiếng xấu."
Nhưng, như bà cũng giải thích,
đúng giờ không phải lúc nào cũng hiệu quả như nhau.
Năm 1990, bi kịch xảy ra ở quận
Hyogo khi một học sinh 15 tuổi mất mạng bởi cổng trường cấp III của cô khi cố gắng
chui vào dù nó đang đóng. Giáo viên đã nhấn nút đóng cổng bị sa thải, và vụ việc
đã gây ra nhiều cuộc tranh luận công khai vào thời điểm đó.
Ngày nay, việc đóng mở cổng không
còn quá khắc nghiệt như xưa, học sinh đi muộn sẽ phải chạy nhiều vòng
quanh sân như hình phạt. Tuy nhiên, việc đi học muộn sẽ bị lưu
trong học bạ, khiến cơ hội vào Đại học của các em giảm sút
No comments:
Post a Comment