MÙA THU TRONG CUỘC ĐỜI (MS. Võ Ngọc Triển)

MÙA THU TRONG CUỘC ĐỜI

Tự nhiên mùa thu năm nay làm tôi chạnh lòng. Có lẽ vì những ngày đầu thu tiết trời xứ Bắc Texas trở lạnh đột ngột, hay có phải vì mình đã sắp gần đến tuổi ngũ tuần—bắt đầu nhìn lại cuộc đời của mình, nhưng có lẽ vì lời “Anh có nghe mùa thu mưa giăng lá đổ” của bài hát “Mùa Thu Cho Em” mà cô Lưu Hồng Phúc đã cất lên trong Đại Hội Thu Hội Ngộ vào cuối tháng 9 vừa rồi tại Atlanta, Georgia. Đúng! Mùa thu đã đến và ít nhiều nó tác động đến mỗi chúng ta.

Mùa Thu Trong Thi Ca

Nói đến mùa thu, thì thi ca Việt Nam chúng ta nói rất nhiều, mô tả rất nhiều, ca ngợi rất nhiều. Mùa thu là thời điểm mà các thi sĩ đi tìm những vần thơ để sáng tác thành những tuyệt phẩm bất hủ và được truyền tụng. Chúng ta làm xúc động khi đọc những vần thơ của thi sĩ Lãng Du đã rung cảm hồn mình thành những dòng sau đây để nức nở về tình thu:

  Tiếng đàn ai đó lê-thê

Vĩ- cầm réo-rắt ê-chề lòng đau

  Bơ-vơ chuông đổ đồng-hồ

Lòng như héo-hắt thu tàn năm xưa

  Bao kỷ-niệm, theo gió đưa

Cuốn theo lệ đổ chưa vừa xót-xa

  Bao năm lữ thứ xa nhà

Giang-hồ phiêu-bạt lá vàng tả-tơi.

Mùa thu là mùa yêu đương, mùa của tình yêu, mùa của lá vàng rơi rụng. Vào mùa thu, những cặp tình nhân dìu nhau đi dưới nắng thu để thưởng thức bầu không khí mát mẻ trong lành, rồi trao cho nhau những lời lẽ nồng thắm để rồi cùng nhau nhìn lá vàng rơi, rơi mãi, và thả hồn mình lãng du.

Nói đến thu là nói đến lá rụng. Người Anh thì dùng chữ Autumn cho mùa thu, nhưng người Mỹ thì thực tế hơn, cho nên họ dùng chữ Fall. Fall có nhiều ý nghĩa khác nhau như: rơi, rụng, ngã, té, đỗ vỡ, sụp đổ, tàn cuộc, ... Fall nghe có vẻ hơi tiêu cực vậy đó! Tuy nhiên nó mang lại một ý nghĩa sâu xa, tuyệt vời.

Ai đã từng đi qua những con đường có cây hai bên hay trong những công viên dưới ánh nắng chiều thu khi lá vàng bay bay khắp hướng rồi lác đác rơi qua mái đầu và rớt xuống đất, mới cảm thấy được cái đẹp tuyệt vời của mùa thu, mới rung cảm theo nhịp của lá vàng đang rơi, rung cảm theo những tia nắng thu dễ chịu vươn mãi đến tận một nơi phương xa nào đó. Nghĩ đến mùa thu là chúng ta nghĩ đến những chiếc lá vàng bay bay, mùa của lá vàng rơi rơi, mùa của lá vàng khô rụng khắp mọi nẽo đường. “Thu đi cho lá vàng bay, lá rơi cho đám cưới về." Thi sĩ Tản Đà đã mô tả đặc sắc hình ảnh này trong hai câu thơ sau:

Trận gió thu phong rụng lá vàng

Lá bay hàng xóm lá bay sang.

Thi sĩ Lưu Trọng Lư thì làm tăng thêm phần lãng mạng qua hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác” giữa rừng thu qua bài “Tiếng Thu”:

Em không nghe rừng thu

Lá thu kêu xào xạc

Con nai vàng ngơ ngác

Đạp trên lá vàng khô

Nhiều thi sĩ đều ca ngợi cái đẹp của mùa thu bằng cách diễn tả hình ảnh của lá vàng rơi giữa trời thu với những vần thơ mộc mạc trữ tình:

Sắc trời trôi nhạt dưới khe

Chim đi, lá rụng, cành nghe lạnh lùng.

(Huy Cận)

Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,

Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng

Đây mùa thu tới mùa thu tới

Với aó mơ phai dệt lá vàng.

(Xuân Diệu)

Ao thu lạnh-lẽo nước trong veo

Một chiếc thuyền câu bé tẻo-teo

Sóng biếc theo làn hơi gợn tí

Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo

(Nguyễn Khuyến)

Ai đâu trở lại mùa thu trước

Nhặt lấy cho tôi những lá vàng

(Chế Lan Viên)

Nói đến mùa thu thì không thể nào không nói đến trăng thu. Đời sống hiện đại hóa với những ánh đèn đô thị đôi khi làm chúng ta quên đi ánh trăng, đặc biệt là ánh trăng thu. Ánh trăng thu là ánh trăng huyền ảo. Nói đến mùa thu mà không đề cập đến ánh trăng thu mờ ảo sau áng mây trời giữa đêm khuya thanh vắng là một sự thiếu sót lớn lao đối với mùa thu.

Không phải đêm thu nào ánh trăng cũng sáng vằng vặc giữa trời trong khi lá vàng rơi nhè nhẹ giữa đêm khuya cô tịch, nhưng có những đêm thu trăng buồn ảo nảo với gió mát lạnh thổi về làm cho lòng người cảm thấy u buồn man mác trước cái lạnh không làm tê buốt con tim như mùa đông, nhưng lắm lúc làm cho lòng ta bâng khuâng giá rét, làm cho hồn ta nhung nhớ lạnh lùng.

Nhiều nhà thơ đã tốn không biết bao nhiêu mực và giấy để diễn tả những đêm thu huyền diệu. Người yêu thơ không cảm nhận ánh trăng mờ của thi sĩ Lưu trọng Lư trong bài “Tiếng Thu” sẽ là một sự thiếu xót, làm mất đi ý thu:

Em không nghe mùa thu

Dưới trăng mờ thổn thức

Rồi nhà thơ Xuân-Diệu đã nhân cách hóa hình ảnh ánh trăng thu khiến những dòng thơ trở thành ấn tượng:

Thỉnh thoảng nàng trăng tự ngẩn ngơ

Non xa khởi sự nhạt sương mờ

Đã nghe rét mướt luồn trong gió

Đã vắng người sang những chuyến đò.

Ánh trăng thu đầy huyền diệu, mơ huyền và tạo niềm cảm hứng để sáng tác thơ và nhạc. Tuy nhiên, trăng thu cũng đem lại không ít sự buồn rầu, chán nản. Tản Đà đã kinh nghiệm điều này qua những vầng thơ sau:

Đêm thu buồn lắm chị Hằng ơi!

Trần thế em nay chán nữa rồi

Ngoài ra thì mùa nhiều hình ảnh đẹp, trữ tình, lãng mạng, sầu lắng mà nhiều thi sĩ đã ca tụng như: nắng thu, mưa thu, sương thu. Tất cả những yếu tố này đã làm mùa thu trở nên đa dạng—dễ dàng nhẹ nhàng đi vào tâm tư, cảm xúc của mỗi người. Vì thế, mùa thu đâu đó xuất hiện cảnh biệt ly.

Mùa thu gắn liền với biệt ly, ly biệt. Như những chiếc lá lìa cành, rời với thân cành mình gắn bó, biệt ly luôn đập vào mắt, lòng của người yêu mùa thu. Lá rụng trong nắng chiều thu làm cho mỗi người thêm cô độc bâng khuâng, luôn cảm thấy như xa vắng lạc lõng, như biệt ly hiu quạnh.Vì thế nhiều người cho rằng, mùa thu là mùa của biệt ly, mùa của sự xa cách nên tình thu thường nức nở nghẹn ngào. Mùa thu là mùa nhớ nhung và cũng là mùa thương nhớ. Thế nên nói thu là nói đến biệt ly nhung nhớ, là nói đến ngăn cách xa nhau, và nói đến chia ly buồn bã và lắm lúc nói đến vĩnh biệt mãi mãi để rồi "nghìn trùng xa cách người đã đi rồi, còn gì đâu nữa mà khóc với cười."

Một vài thi sĩ Việt-nam nói về sự biệt ly, sự nhung nhớ cũng như những nỗi u buồn giữa mùa thu:

Cảnh chia ly uất hận qua trong mùa thu qua dòng thơ của Xuân Diệu:

Mây vẫn từng không chim bay đi

Khí trời u uất, hận chia ly

Ít nhiều thiếu nữ buồn không nói

Tựa cưả nhìn xa nghĩ ngợi gì

Hay những dòng thơ lục bát đầy vẻ thiểu não, tiêu điều của Huy Cận:

  Non xanh ngây cả buồn chiều

Nhân gian e cũng tiêu điều dưới kia.

Hoặc những câu thơ đầy thương nhớ da diết giữa mùa thu của Chế Lan Viên:

Chao ôi! mong nhớ! ôi mong nhớ

Một cánh chim thu lạc cuối ngàn.

Hay hình ảnh xa vắng biệt ly của người chinh phu trong lòng người cô phụ trong lời thơ của Lưu Trọng Lưu:

Em không nghe rạo-rực

Hình ảnh kẻ chinh-phu

Trong lòng người cô-phụ.

Nhưng sự biệt ly đớn đau nhất hay nỗi nhớ nhung quằn quại dai dẳng cũng như sự khổ đau cay đắng suốt đời mà ta có thể thấy được là những dòng thơ nức nở lệ nhòa của nữ thi sĩ T.T.KH, một nhà thơ đã sáng tác nên những bài thơ bất hủ và đã trở thành huyền thoại qua những điệp khúc tình thu sau đây:

Anh ạ, tháng ngày xa quá nhỉ?

Một mùa thu cũ một lòng đau

Ba năm ví biết anh còn nhớ

Em đã câm lời có còn đâu!

hay là:

Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời

Ái ân lạt lẽo của chồng tôi

Mà từng thu chết từng thu chết

Vẫn giấu trong tim một bóng người.

Hầu hết các thi sĩ Việt Nam đều nói đến mùa thu, ca ngợi mùa thu vì mùa thu có những đêm trăng mờ ảo, có những lá vàng rơi tuyệt đẹp, có những giọt mưa thu thánh thót rơi thật lâm ly, sầu thảm vv… Và cũng vì mùa thu là mùa của ngăn cách, của ly biệt, là mùa của nức nở nghẹn ngào nên không ai mà không xúc động khi thấy mùa thu đến.

Mùa Thu Trong Mối Quan Hệ

Mùa thu đầy màu sắc rực rỡ nhất trong năm, một sự mở đầu cho mùa Ðông. Không lâu những cơn gió lạnh sẽ làm những chiếc lá rơi rụng, để lại thân cây trơ trọi. Tác gỉa Gary Chapman đã cho biết ảnh hưởng của mùa thu đến quan hệ của con người, đặc biệt là quan hệ vợ chồng, trong tác phẩm “Bốn Mùa Trong Hôn Nhân” như sau:

·         Cảm xúc: Sợ sệt, buồn rầu, mơ hồ (bối rối), bực bội, buồn nản, lo sợ, chán nản, phẫn uất, không cảm kích, kiệt quệ cảm xúc.

·         Thái độ: Lo âu nhiều, không chắc chắn, đổ lỗi, tìm lối thoát.

·         Hành động: Bỏ bê nhau, không muốn tìm kiếm giải pháp của vấn đề. KHÔNG LÀM GÌ cả.

Cho nên không khí trong mối quan hệ vợ chồng, đôi lứa thường thì cảm thấy xa cách nhau, tách rời về cảm xúc. Ðôi lứa cảm giác có điều gì đó đang xảy ra nhưng không chắc là điều gì. Người trong cuộc có cảm giác tách rời, cảm giác bị bỏ rơi. Ðôi lứa nhận thức rằng có những nan đề họ không giải quyết cách thẳng thắn, nói bóng gió, nói mờ mờ ảo ảo. Thường thì người này đổ lỗi cho người kia và ngược lại. Nếu người trong cuộc sống trong mùa thu một thời gian dài thì người thân, người xung quanh và bạn bè có thể nhận ra sự thay đổi của họ như: tách biệt, lo sợ, chán nản, ...

Mùa Thu Trong Chân Lý

Như trình bày bên trên, chữ Fall có nghĩa là “rơi, rụng, ngã, té, đỗ vỡ, sụp đổ, tàn cuộc, ...” Điều này nhắc nhở cho chúng ta một vài chân lý mà chúng đã từng biết, chứng kiến, trải nghiệm liên quan đến mùa thu:

·         Thể chế, chế độ, triều đại nào thì cũng có ngày tàn, sụp đổ, chấm dứt

·         Cuộc đời của con người trên thế gian này cũng sẽ có ngày cuối cùng trên thê gian

·         Không có một vật nào chúng ta sở hữu tồn tại đời đời

Nhưng có những điều tồn tại đời đời:

·         Tình yêu thương của Đức Chúa Trời, Thượng Đế. Trong Thánh Kinh của Cơ Đốc giáo và Do Thái giáo có rất nhiều câu “Tình yêu thương của Ngài tồn tại đến đời đời.” Tình yêu thương của Thượng Đế sẽ tồn tại đến đời đời

·         Lời của Đức Chúa Trời, Thượng Đế. Thánh Kinh chép: “Cỏ khô, hoa rụng; nhưng lời của Đức Chúa Trời chúng ta còn mãi đời đời!” Con người có thể không giữ lời với nhau, nhưng Thượng Đế thì Ngài luôn giữ. Ngài hứa thì Ngài thực thi. Nhiều người tìm cách hủy diệt Kinh Thánh, nhưng chính Ngài bảo vệ Lời Ngai. Ngày nay Kinh Thánh là quyển sách được dịch ra nhiều ngôn ngữ nhất trên thế giới. (636 ngôn ngữ cho trọn bộ. 1442 cho phần Tân Ước.)

·         Sự sống có Chúa Giê-su tồn tại đến đời đời. Thánh Kinh chép: “Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời.” Những tội nhân tin rằng Chúa Giê-su chết để chuộc tội mình thì linh hồn sẽ được sự sống vĩnh phúc trong nước Ngài.

Thu đến và thu sẽ đi và nhường lại chỗ cho mùa đông. Mỗi lần chúng ta sống trong mùa thu, thay vì buồn rầu, chán nản, u sầu, chúng ta có thể chiêm ngưỡng vẻ đẹp mà Đấng Tạo Hóa dựng nên. Chúng ta có thể lãng mạn, thơ mộng, trữ tình, nhưng chúng ta đừng quên nghĩ đến những gì lâu dài, đời đời, vĩnh cửu.

Lá vàng, lá rụng. Thu đến, thu đi. Không lẽ con người hiện hữu rồi cũng ra đi và kết thúc, chấm dứt? Hãy tìm đến với Đấng Tạo Hóa, Đấng tạo nên chúng ta, để phó thác linh hồn mình trong cõi đời đời.

MS Võ Ngọc Triển

Dallas, Thu 2017

MS. Võ Ngọc Triển tại ĐH 7 Atlanta.