"Ngày xưa Hoàng thị" nổi tiếng
một thời
|
Với nhiều
người thì "Ngày xưa Hoàng thị" (kể cả thơ lẫn nhạc) từng là một
tuyệt tác. Nhưng với chính nhà thơ Phạm Thiên Thư thì “đó chỉ là những kỷ
niệm dĩ vãng, mối tình thoảng nhẹ vu vơ của thời trai trẻ” Quê ông ở
Kiến Xương- Thái Bình nhưng ông sinh ra ở Lạc Viên- Hải Phòng. Năm 1954, khi
mới 14 tuổi, ông theo cha mẹ di cư vào miền Nam, ngụ tại căn nhà gần khu Tân
Định- Sài Gòn. “Tôi vẫn nhớ
tới căn nhà những ngày ấy, đó là một căn nhà nhỏ nằm đằng sau chợ Tân Định.
Cha tôi xin cho tôi học tại trường Trung học Văn Lang cách nhà chừng non một
cây số. Tôi đã học hết tú tài ở đó”. Ông nhớ lại:
Cũng trong những năm học tú tài này, ông đã để ý một cô bạn học cùng lớp tên
là Hoàng Thị Ngọ, cô gái đó quê gốc Hải Dương, ở gần nhà ông. Nhưng chỉ là để
ý thôi chứ không dám ngỏ lời. Hàng ngày,
khi xếp hàng vào lớp, cô gái đứng ở đầu hàng bên nữ, nổi bật, mái tóc dài xoã
trên bờ vai mảnh dẻ. Ông chỉ im lặng ngắm nhìn. Rồi khi tan trường, cô gái
một mình trên đường về nhà, ông lại là kẻ lẽo đẽo theo sau. “Cô ấy ôm cặp
đi trước, tôi đi theo nhưng không dám lên tiếng. Trong bóng chiều tà, ánh
nắng hắt qua hàng cây, cô ấy lặng lẽ bước, gây cho tôi những cảm xúc bâng
khuâng khó tả. Cứ thế, tôi chỉ biết lặng lẽ đi theo sau cô ấy hàng ngày, giấu
kín những cảm xúc của mình không cho bất cứ ai biết”. Sau khi học
xong tú tài, khác với nhiều người, Phạm Thiên Thư chọn cửa Phật làm chốn dừng
chân. Ông theo học trường Phật học Vạn Hạnh, gửi hồn trong lời Kinh tiếng Kệ. Thế nhưng mỗi
khi đi ngang con đường một thủa, hình ảnh cô gái với mái tóc xoã ngang vai
lại hiện về trong ông. Và trong một lần đắm chìm trong cảm xúc ấy, ông đã cầm
bút viết lên bài thơ Ngày xưa Hoàng thị: “Em tan trường về- Đường mưa nho nhỏ
- Chim non giấu mỏ - Dưới cội hoa vàng…”.
Ông tâm sự:
“Đây không phải là bài thơ đầu tay của tôi. Cha tôi tuy làm nghề thuốc nhưng
ông có làm thơ, tôi còn nhớ ông đã từng đạt giải Nhì về thơ do một tờ báo ở
Hà Nội trao tặng. Khi còn nhỏ
tuổi tôi cũng đã làm vài bài thơ và được cha tôi khen. Nhưng tôi làm thơ chủ
yếu để trải lòng mình chứ không làm thơ chuyên nghiệp. Vì vậy mãi
đến năm 1968, tôi mới tự xuất bản tập thơ đầu tiên. In ít thôi, chủ yếu để
mình đọc và tặng một số bạn bè thân. Tôi chẳng muốn nhiều người biết về
mình”. “Thế khi nào
mọi người mới biết tới những bài thơ của bác?”- Tôi hỏi. Phạm Thiên
Thư trả lời: “Ấy là khi chúng tôi nhờ nhạc sỹ Phạm Duy phổ nhạc 10 bài Đạo ca
do tôi viết lời, Phạm Duy gặp và tình cờ đọc được tập thơ của tôi. Tôi cũng
không nghĩ nhạc sỹ lại thích bài thơ Ngày xưa Hoàng thị đến thế, ông đề nghị
phổ nhạc bài thơ đó. Dĩ nhiên được một nhạc sỹ nổi tiếng như Phạm Duy để ý
đến bài thơ của mình thì có gì hạnh phúc bằng. Và tôi cũng
bất ngờ nghe lại bài thơ của mình khi đã phổ nhạc. Nhạc sỹ đã tôn bài thơ lên
rất nhiều qua những giai điệu nhạc bay bổng”. Vào những năm
70, bài Ngày xưa Hoàng thị đã trở thành một hiện tượng tại miền Nam Việt Nam.
Ca sỹ Thanh Thúy là người đầu tiên thể hiện bài hát này và sau đó nhiều ca sỹ
khác cũng chọn bài Ngày xưa Hoàng thị để hát, tạo thành trào lưu. Thậm chí báo
chí Sài Gòn cũng vào cuộc, nêu câu hỏi “Nhân vật chính trong Ngày xưa Hoàng
thị là ai?”. Một số người tự nhận mình là nhân vật của bài thơ, số khác thì
phân tích bài thơ rồi cho rằng nhân vật chính trong bài thơ là cô A, cô B nào
đó... “Ngày đó báo
chí cũng gặp tôi hỏi chuyện tôi nói rằng đó là cô Hoàng Thị Ngọ nhưng không
biết tại sao nhiều người vẫn không tin”. Ông bảo. Nhạc sỹ Phạm
Duy còn phổ nhạc thêm một số bài thơ tình khác của ông như Đưa em tìm động
hoa vàng, Gọi em là đoá tình sầu, Em lễ chùa này… Căn nhà của
ông giờ là một quán cà phê nhỏ mang tên “Hoa vàng”, có lẽ ông lấy từ bài “Đưa
em tìm động hoa vàng” để đặt tên. Quán nhỏ
nhưng bài trí khá đẹp nên khá đông khách. Có lẽ ít ai vào quán lại để ý tới
một ông già có dáng như một lão nông hay ngồi lặng lẽ trong góc nhà lại chính
là nhà thơ Phạm Thiên Thư. Ông cười:
“Thì tôi đâu dám nhận mình là nhà thơ”. Biết chúng tôi đang tìm hiểu về bài Ngày
xưa Hoàng thị, cô con gái của ông tinh ý mở lại bản nhạc. Giọng ca của Thanh
Thúy cất lên: “Em tan trường về- Đường mưa nho nhỏ…” Ông buông
bút, nhắm mắt. Có lẽ ông đang hồi tưởng về những ngày xa xưa, những ngày trên
con đường trải nắng vàng, một chàng trai trẻ lẽo đẽo theo chân cô gái tên Ngọ
có mái tóc dài xoã ngang vai… để rồi làm nên những vần thơ lung linh và xót
xa đến thế. Trọng Thịnh |
Những bóng hồng
trong thơ nhạc: Ngày xưa Hoàng Thị...
05/06/2011
23:02
|
|
|
|
Đầu thập niên
70 của thế kỷ trước, ca khúc Ngày xưa Hoàng Thị (thơ Phạm Thiên Thư, Phạm Duy
phổ nhạc) đã từng gây xôn xao trong đời sống âm nhạc miền Nam. Cả thơ lẫn nhạc
đều rất tuyệt vời...
Từ tiếng hát cao
vút của Thái Thanh, những ca từ của Ngày xưa Hoàng Thị chấp chới đi vào hồn
người: “Em tan trường về, đường mưa nho nhỏ. Chim non lề đường, nằm im
giấu mỏ. Anh theo Ngọ về, gót giày lặng lẽ đường quê...”. Phải nói rằng, dạo đó
thơ Phạm Thiên Thư là hiện tượng, bởi sau thành công của Ngày xưa Hoàng Thị,
nhạc sĩ Phạm Duy phổ thêm liên tiếp những ca khúc từ thơ Phạm Thiên Thư: Đưa em
tìm động hoa vàng, Em lễ chùa này, Gọi em là đóa hoa sầu... Người ta đua nhau
tìm đọc thơ Phạm Thiên Thư - một tu sĩ Phật giáo - bởi hơi hướm thơ vừa nhuốm
mùi thiền vừa vương tình trần. Thơ lục bát của Phạm Thiên Thư quá hay mà thơ 4
chữ (như bài Ngày xưa Hoàng Thị) lại cũng tuyệt... Chẳng thế mà tập thơ Đoạn
trường vô thanh (hậu Kiều) của ông được trao Giải nhất văn chương - thể loại
trường ca (Sài Gòn - năm 1973)... Rồi người ta đoán già, đoán non cô Hoàng Thị
Ngọ là ai mà có sức hấp dẫn đến thế, khiến cho người thơ đã nương cửa Phật vẫn
phải vướng mùi tục lụy?
|
|
“Anh tìm theo Ngọ...”
Phải đến 40 năm
sau tôi mới có dịp diện kiến nhà thơ Phạm Thiên Thư, khác với những gì tôi
mường tượng: tác giả Ngày xưa Hoàng Thị không mang dáng dấp thư sinh, nho nhã
mà đẹp như một... “lão ngoan đồng”. Ông hiện là chủ quán cà phê Hoa Vàng ở cư
xá Bắc Hải (Q.10, TP.HCM), tên quán chắc là để nhắc nhớ đến ca khúc Đưa em tìm
động hoa vàng nổi tiếng một thời? Câu đầu tiên ông “chào” tôi là một câu lục
bát: “Dễ gì được một vần thơ/Mà nghe nghiệp chướng, lại ngờ tiền oan”. Rồi ông
kể về Ngọ: “Rất đơn giản, tôi tuổi Thìn (1940), còn cô ấy tuổi Ngọ (1942) cho
nên được bố mẹ đặt luôn tên là Ngọ. Cách nhau 2 tuổi nhưng học cùng lớp đệ tam
(lớp 10 bây giờ) ở trường Trung học Văn Lang (khu Tân Định). Ngọ có dáng người
thanh mảnh với mái tóc dài thả ngang vai. Mỗi khi xếp hàng vào lớp, cô ấy đứng
đầu hàng bên nữ, tôi đứng cuối hàng bên nam, tha hồ ngắm... Vào lớp, cô ấy ngồi
bàn đầu, tôi bàn cuối. Ngọ học rất giỏi, còn tôi chỉ giỏi... đánh lộn (gia đình
tôi vốn có truyền thống võ thuật). Có lần thầy giáo gọi tôi lên trả bài, tôi không
thuộc nhưng thay vì lên tận bàn thầy giáo trên bục giảng, tôi chỉ đi đến ngang
chỗ Ngọ ngồi thì dừng lại. Ngọ biết ý, mở cuốn tập ra cho tôi... liếc, đọc vanh
vách!
Nhà tôi ở đường
Trần Khát Chân, nhà Ngọ ở Trần Quang Khải, cũng cùng khu Tân Định nên đi về
chung đường. Mỗi lần tan trường, cô ấy ôm cặp đi trước, tôi lẽo đẽo theo sau.
Tóc Ngọ bay bay trên đôi vai gầy nhỏ nhắn. Có những hôm trời mưa lất phất, cô
ấy đưa cặp lên che ngang đầu. Tôi thấy thương quá, muốn làm một cử chỉ gì đó
như là để chở che nhưng... thở mạnh còn không dám, nói chi là...
Đậu tú tài xong
tôi vào Đại học Vạn Hạnh”... “Tại sao ông lại trở thành tu sĩ Phật giáo?”. “À,
như đã nói, gia đình tôi vốn có truyền thống con nhà võ, từng lập “Học hội Hồ
Quý Ly” quy tụ cả trăm người, khiến chính quyền miền Nam lúc ấy nghi ngờ, phải
giải tán. Năm 1964 tôi “trôi dạt” vào “ăn cơm chay” ở các chùa: Vạn Thọ (Q.1),
Kỳ Quang, Bà Đầm (Q.Phú Nhuận), rồi Đại học Vạn Hạnh... Cho dù đã nương thân
vào cửa chùa nhưng mỗi lần đi ngang qua con đường cũ, hình ảnh cô học trò ôm
cặp, tóc dài bay bay trong gió vẫn thấp thoáng đâu đây... Và rồi những tứ thơ
tràn về: “Em tan trường về/Đường mưa nho nhỏ/Chim non giấu mỏ/Dưới cội hoa
vàng/Bước em thênh thang/Áo tà nguyệt bạch/Ôm nghiêng cặp sách/Vai nhỏ tóc
dài... Em tan trường về/Cuối đường mây đỏ/Anh tìm theo Ngọ/Dáng lau lách
buồn... Em tan trường về/Đường mưa nho nhỏ/Trao vội chùm hoa/Ép vào cuối
vở/Thương ơi vạn thuở... Ôi mối tình đầu/Như đi trên cát/Bước nhẹ mà sâu...
Mười năm rồi Ngọ/Tình cờ qua đây/Cây xưa vẫn gầy/Phơi nghiêng dáng đỏ/Áo em
ngày nọ/Phai nhạt mấy màu/Chân theo tìm nhau/Còn là vang vọng... Dáng ai nho
nhỏ/Trong cõi xa vời/Tình ơi... Tình ơi!”...
“Tại sao nhạc
sĩ Phạm Duy biết thơ ông để phổ nhạc?”. “Là thế này, năm 1968, tôi có ra tập
thơ đượm mùi thiền Phật giáo, in rất ít, chỉ để tặng bạn bè. Cụ Nguyễn Đức
Quỳnh (nhà văn) đọc thấy thích mới giới thiệu với nhạc sĩ Phạm Duy, và nhạc sĩ
đã phổ 10 bài đạo ca của tôi. Đó là cái duyên để đến năm 1971, nhạc sĩ Phạm Duy
lại phổ nhạc bài Ngày xưa Hoàng Thị. Lạ một điều là bà xã tôi bây giờ lại rất
giống Ngọ, có thể nói là một chín, một mười”.
Người viết tuy
ngồi trong (động) Hoa Vàng nhưng tiếc ngẩn ngơ vì không được may mắn diện kiến
nữ chủ nhân để ít ra cũng có thể hình dung được một nhan sắc thuở nào…
Hà Đình Nguyên
No comments:
Post a Comment