Gói cơ sở hạ tầng của Biden
‘tốt nhưng cần bỏ tiền đúng chỗ’ 02/04/2021
Xe cộ lưu thông trên một tuyến
đường cao tốc Los Angeles, bang California. Chính quyền Joe Biden sẽ bỏ một số
tiền lớn đầu tư vào cơ sở hạ tầng
Gói cơ sở hạ tầng trị giá 2.000 tỷ đô la
có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Mỹ với điều kiện phải chi tiêu đúng chỗ
thay vì thúc đẩy năng lượng xanh hay các chương trình xã hội và phải đảm bảo tạo
công ăn việc làm cho dân Mỹ, một kinh tế gia nói với VOA.
Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 31/3 công bố
đề xuất cơ sở hạ tầng trải rộng đầy tham vọng mà nếu được thực thi, sẽ thay đổi
triệt để cách người Mỹ di chuyển, sản xuất điện, kết nối Internet, nâng cao chất
lượng nước và chỉnh trang diện mạo các trường học.
Có tên gọi là Kế hoạch Việc làm Mỹ, dự án
đề xuất đại tu cơ sở hạ tầng mà cả hai đảng lớn – cũng như đa số dân Mỹ - đều
mong muốn, bao gồm nâng cấp cầu, băng thông rộng và các tòa nhà.
Các nội dung chính
Đề xuất trị giá 2 nghìn tỷ đô la bao gồm:
115 tỷ đô la để sửa chữa và xây dựng lại cầu, đường cao tốc và đường bộ; 100 tỷ
đô la để mở rộng băng thông rộng tốc độ cao trên toàn quốc; 100 tỷ đô la để nâng
cấp và xây dựng trường học mớivà 100 tỷ đô la để mở rộng và cải thiện đường dây
điện cũng như thúc đẩy sự chuyển đổi sang năng lượng sạch.
Nỗ lực xây dựng cơ sở hạ tầng năng lượng
sạch bản thân nó được xem là một trong những sáng kiến tham vọng nhất từ trước đến
nay của chính phủ liên bang nhằm giảm phát thải khí nhà kính.
Ngoài ra còn có các nội dung giải quyết
bất bình đẳng sắc tộc và thúc đẩy kinh tế Mỹ cạnh tranh với Trung Quốc.
Đảng Dân chủ hiện chiếm đa số trong Hạ
viện và kiểm soát Thượng viện với đa số sít sao. Đảng Cộng hòa đã lên tiếnglo
ngại về cái giá của dự luật và phải tăng thuế doanh nghiệp để bù lại. Do đó, phía
Dân chủ một lần nữa có thể phải một mình một chợ đẩy dự luật này qua các thủ tục
phức tạp của Thượng viện. Khi đó, phạm vi và quy mô của dự luậtchung cuộc có thể
bị thu hẹp lại đáng kể.
Không những thế, nội bộ Đảng Dân chủ cũng
phải đồng lòng nhất trí quanh nỗ lực tốn kém lịch sử mà một số đảng viên ôn hòa
không mấy mặn mà trong khi các thành viên cấp tiến nổi bật lại muốn chi tiêu
nhiều hơn nữa.
Giải quyết bất bình đẳng khí hậu, sắc tộc
Dự luật ban đầu gồm hai ý tưởng về môi
trường mà Biden thường nói đến khi ra tranh cử: thành lập Nhóm Giữ gìn Khíhậu để
làm việc trong các dự án bảo tồn khí hậu và nỗ lực công bằng môi trường, cũng
như thúc đẩy sự chuyển đổi không thể đảo ngược từ xe chạy xăng sang xe chạy điện.
Ông Biden muốn chi hàng tỷ đô la cho các
khoản hoàn thuế và ưu đãi thuế để khuyến khích người Mỹ mua xe điện và đề xuất
bỏ tiền để chuyển đổi hàng nghìn xe buýt và xe đưa rước học sinh từ động cơ
diesel sang điện. Đồng thời, ông muốn đưa ra khuyến dụ cho chính quyền tiểu
bang và địa phương để họ xây dựng các trạm sạc điện.
Nhìn chung, ông Biden đề xuất chi 174 tỷ
đô la để thúc đẩy thị trường xe điện – nhiều hơn ngân sách chi cho sửa chữa đường
cao tốc và cầu.
Kế hoạch cũng cố gắng đẩy mạnh các khoản
đầu tư tư nhân vào năng lượng sạch như gió và mặt trời bằng cách mở rộng tín dụng
thuế đầu tư và sản xuất, đồng thời tài trợ cho các dự án năng lượng sạch hiện có
của tiểu bang và địa phương.
Tổng thống Biden đã nhiều lần nói rằng
giải quyết tình trạng bất bình đẳng sắc tộc là một trong những mục tiêu hàng đầu
của chính quyền ông và điều đó cũng được thể hiện trong kế hoạch cơ sở hạ tầng
này. Tất cả các đường ống nước bằng chì - những hạn chế cơ sở hạ tầng nguy hiểm
chủ yếu ảnh hưởng đến các cộng đồng thiểu số - sẽ được thay thế, và sẽ có 85 tỷ
đô la được chi cho mở rộng và cải thiện hệ thống giao thông công cộng, vốn là
phương tiện di chuyển chủ yếu của các sắc dân thiểu số.
Kế hoạch của Biden thậm chí còn bao gồm
một đề xuất trị giá 20 tỷ đô la nhằm tái kết nối các khu vực dân cư đô thị bị
san ủi, cách ly và tàn phá do bị lấy đất xây đường cao tốc mà không quan tâm đến
những người sống dọc theo tuyến đường, chủ yếu là các cộng đồng nghèo hay thuộc
sắc dân thiểu số.
Tăng thuế bù vào
Để có tiền chi trả cho kế hoạch này, Nhà
Trắng muốn tăng thuế doanh nghiệp lên 28% từ mức hiện tại là 21% mà chính quyền
Donald Trump áp dụng hồi năm 2017, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức thuế 35%
dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama. Ông Biden cũng sẽ tăng mức thuế tối thiểu
toàn cầu lên các tập đoàn đa quốc gia của Mỹ làm ăn ở nước ngoài trong nỗ lực
ngăn chặn họ chuyển lợi nhuận sang các ‘nơi trú ẩn’ về thuế.
Bản kế hoạch này không đả động đến tăng
thuế cá nhân, bao gồm cả những người giàu.
Phần lớn trong số tiền 2 nghìn tỷ đô la
này sẽ được chi tiêu trong 8 năm tới, nhưng chính quyền cho biết tiền thu thuếtăng
lên sẽ trang trải cho tất cả các dự án trong khoảng thời gian dài 15 năm.
“Đừng quá ưu tư về kiếm ra tiền để bù từng
đồng từng cắc cho kế hoạch vì cơ sở hạ tầng là một trong những lĩnh vực có thể
tự chi trả,” ông Zac Petkanas, cố vấn cấp cao của Invest in America, một tổ chức
cấp tiến cổ súy cho gói cơ sở hạ tầng mở rộng, được NPR dẫn lời nói.
Kế hoạch của ông Biden lập luận rằng nhiều
việc làm sẽ được tạo sẽ giúp tăng thu thuế và tăng tính hiệu quả, chẳng hạn như
tiết kiệm tiền bạc trong lưới điện. Nhưng Đảng Cộng hòa chắc chắn sẽ chất vấn điều
này.
Khả năng đồng thuận
Về mặt lịch sử, chi tiêu là lĩnh vực mà đảng
Dân chủ và đảng Cộng hòa có thể làm việc cùng nhau cộng tác và hiện nay đã có sự
nhìn nhận rộng rãi trong hai đảng về lượng tồn đọng lớn các dự án cơ sở hạ tầng
cần giải quyết.
Cựu Thượng nghị sĩ Dân chủ Heidi
Heitkamp cho biết điều có thể giúp dự luật cơ sở hạ tầng dễ được chấp nhận hơn
là có cái gì đó cụ thể trong tay để các nghị sĩ đưa ra cho cử tri của họ.
“Quý vị có cầu! Quý vị có đường! Quý vị
có bệnh viện! Đó là cách thu hút cử tri về cơ sở hạ tầng,” bà nói và cho biết
thêm rằng các thành viên Dân chủ ôn hòa có thể làm ồn ào để đòi các khoản chi
tiêu trong kế hoạch phải được cân nhắc đúng mục tiêu, điều mà phía Đảng Cộng hòa
chắc chắn cũng sẽ làm.
Nhiều thành viên Cộng hòa đã nói rõ rằng
họ thấy đề xuất cơ sở hạ tầng của ông Biden là quá dàn trải và quá tốn kém.
“Tôi nghĩ, một dự luật về đường sá cần
phải là dự luật về đường sá. Không phải là một Kế hoạch Xanh Mới. Nó phải là cầu
và đường,” dân biểu Sam Graves, thành viên Cộng hòa hàng đầu trong Ủy ban Cơ sở
hạ tầng và Giao thông của Hạ viện, đã cảnh báo Bộ trưởng Giao thông Vận tải
Pete Buttigieg trong một phiên điều trần mới đây.
Nhiều thành viên Dân chủ dường như chấp
nhận thực tế rằng đây có thể sẽ là một dự luật khác của họ được thông qua hoàn
toàn theo đảng phái.
“Tôi tin rằng có sự ủng hộ nào đó trong Đảng
Cộng hòa đối với các khoản đầu tư nhất định vào cơ sở hạ tầng,” ôngJamal Raad,
người đồng sáng lập tổ chức vận động vì khí hậu Evergreen Action, được NPR dẫn
lời nói. “Một số khoản đầu tư nào đó vào cộng đồng của họ để tạo công ăn việc làm.
Thậm chí trong lĩnh vực năng lượng sạch. Nhưng tôi không nghĩ sẽ không thể có được
gần 10 phiếu bầu của Đảng Cộng hòa cho quy mô, phạm vi, thách thức mà chúng ta đối
mặt.”
‘Có hại nếu xài không đúng
chỗ’
Từ Dallas, bang Texas, Giáo sư-Tiến sĩ
Khương Hữu Lộc, giảng dạy chương trình Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh tại Trường
sau đại học Keller về quản lý, nhận định với VOA rằng bản kế hoạch của ông
Biden quá dàn trải với nhiều nội dung không cần thiết vào lúc này.
“Bản kế hoạch này gồm tất cả những gì mà
các đời Tổng thống Dân chủ khác muốn làm mà chưa làm được,” ông Lộc nói. “Có
nhiều nội dung mang tính xã hội hay về bảo vệ môi trường chứ không phải cho hạ
tầng cơ sở.”
Ông cho rằng các khoản đầu tư vào đường
bộ, đường sắt, giao thông công cộng, băng thông rộng, trường học, đường ống nước
nhiễm chì ‘đều rất tốt và rất cần thiết’ nhưng đầu tư vào năng lượng xanh ‘vào
lúc này là không nên’.
“Đường sá của Mỹ đã gần 100 năm, đã quá
cũ kỹ nên không an toàn nữa mà đường sá lại là huyết mạch của nền kinh tế,” ông
nói. “Còn năng lượng xanh là điều phải làm nhưng phải đi từng gia đoạn chứ làm
nhanh quá thì sẽ có hại cho kinh tế Hoa Kỳ nhất là trong thời điểm đại dịch
COVID.”
Theo phân tích của ông, nếu chính quyền
Biden gây khó khăn cho ngành năng lượng hóa thạch hay đặt ra các quy định cởi mở
cho nghiệp đoàn ‘sẽ khiến các công ty và ngành nghề Mỹ mất khả năng cạnh tranh’.
Ngoài ra, việc tăng thuế sẽ càng thúc đẩy
các doanh nghiệp Mỹ tìm nơi khác làm ăn và như vậy thì ‘tạo công ăn việc làm
cho người Mỹ ở chỗ nào’, ông Lộc lập luận. Ngoài ra, thuế cũng sẽ khiến chi phí
của doanh nhiệp tăng lên làm giá cả hàng hóa tăng lên ảnh hưởng đến khả năng cạnh
tranh.
“Trong bốn năm của cựu Tổng thống Donald
Trump đã làm mọi chuyện, trong đó có giảm thuế, để kéo các công ty về lại Mỹ mà
họ đã về rất ít. Bây giờ tăng thuế trở lại thì sẽ không ai trở về hết,” ông Lộc
cảnh báo.
Mặc dù ông cho rằng Mỹ ‘buộc phải tăng
thuế’ sau khi đã liên tục tung ra các gói cứu trợ khổng lồ trong đại dịch, giờ
thêm gói cơ sở hạ tầng này nữa, nhưng ‘nên tăng từ từ’ chứ ‘tăng từ 21 lên 28%
là quá nhiều’.
Trong khi đó, khả năng chính quyền Biden
tăng thuế lên người dân ‘sẽ không xảy ra’, cũng theo Giáo sư Lộc, vì trong hoàn
cảnh đại dịch chính quyền còn phải cho tiền dân để chi tiêu và bản thân ông
Biden khi tranh cử cũng đã hứa sẽ không tăng thuế lên những người dân có thu nhập
thấp.
‘Sẽ thúc đẩy kinh tế’
Vị giáo sư này nhìn nhận là nếu gói này đổ
tiền vào các dự án cơ sở hạ tầng, qua đó tạo công ăn việc làm cho người Mỹ, thì
‘sẽ tiếp tục thúc đẩy nền kinh tế Mỹ hơn nữa’ sau khi gói cứu trợ 1.900 tỷ trước
đó được dự đoán sẽ giúp kinh tế Mỹ tăng trưởng 5% trong năm nay.
Khi đó, kế hoạch này tự thân nó ‘sẽ tạo
ra tiền tự trang trải cho chi phí’. Nhưng nếu có các điều khoản khiến các công
ty Mỹ ‘khó cạnh tranh thì kinh tế sẽ suy sụp’, cũng theo lời Tiến sĩ Lộc.
Hiện nhiều quốc gia trên thế giới đang
trông chờ xem ‘họ được cho tham gia bao nhiêu phần trăm vào gói cơ sở hạ tầng này
để tham gia đấu thầu’, ông nói.
“Phải quy định rất rõ là bao nhiêu phần
trăm không được giao cho ngoại quốc và các công ty Hoa Kỳ phải được ưu tiên,”
Giáo sư Lộc lưu ý.
So sánh với kế hoạch cơ sở hạ tầng dưới
thời cựu Tổng thống Trump, ông Lộc cho biết các nội dung về xây dựng cơ sở hạ tầng
cũng giống nhau nhưng dự luật của Đảng Cộng hòa ‘không ra các điều luật siết chặt
năng lượng hóa thạch, thúc đẩy công nghệ xanh, không tạo điều kiện cho nghiệp đoàn,
không có những chương trình giúp đỡ cho các cộng đồng yếu thế’.
Tuy nhiên, chính quyền Trump chưa kịp thông
qua kế hoạch này thì đã phải lo đối phó với đại dịch và việc ông Trump để mất Hạ
viện vào tay Đảng Dân chủ chỉ sau hai năm nắm quyền cũng khiến ông khó lòng thúc
đẩy kế hoạch này.
Giáo sư Lộc dự đoán nếu bỏ các nội dung
xã hội và môi trường thì khả năng gói này được sự đồng thuận của Đảng Cộng hòa ‘là
rất cao’. Nếu không, Đảng Dân chủ sẽ phải tự mình thông qua bất chấp sự phản đối
của Đảng Cộng hòa như hồi gói cứu trợ đại dịch 1.900 tỷ.
No comments:
Post a Comment