CÂU CHUYỆN TÌNH BUỒN CỦA
ĐỆ NHẤT ÂN PHI
Trong
8 năm trời là Đệ nhất Ân phi của Vua Khải Định bà Hồ Thị Chỉ vẫn không cảm
thấy hạnh phúc vì khắc sâu trong tim bà vẫn là hình bóng của vị vua ái quốc Duy
Tân.
Thượng
thư bộ Học Hồ Đắc Trung có 4 người con 2 trai, 2 gái. Trong đó, cô con gái áp
út Hồ Thị Chỉ nổi tiếng là một giai nhân quốc sắc thiên hương, cầm kỳ thi họa đều
thông tỏ lại sử dụng được 2 ngoại ngữ là Hán ngữ và Pháp ngữ khiến người đời đều
ngưỡng mộ. Tuy tài sắc vẹn toàn lại sớm bén duyên với hoàng thất, cuộc đời
của Hồ Thị Chỉ ngỡ như một bộ phim cổ trang hạnh phúc thế nhưng lại có kết cục
buồn.
Duyên
tình với Duy Tân
Vua Duy
Tân (Ảnh: App)
Theo
sử sách, vào khoảng năm 1913, khi vua Duy Tân 14 tuổi, tại vị được 6 năm, nhằm
tránh việc nhà vua thiếu niên vướng vào chính trị như vua cha Thành Thái, người
Pháp đã cho xây tòa “Thừa lương” ở Cửa Tùng (Quảng Trị).
Mỗi
độ hè về nhà vua sẽ tới đây nghỉ ngơi và tắm biển, đi theo đoàn tùy tùng của
vua những lần ra Cửa Tùng có ông Hồ Đắc Trung, cùng 4 người con trong đó có Hồ
Thị Chỉ và em gái bà là Hồ Thị Hạnh, để nhà vua có bạn trò chuyện và nô đùa.
Khi ấy, Hồ Thị Chỉ mới 12 tuổi nhưng đã toát nên vẻ xinh xắn yểu điệu, lại có
phong thái đoan trang dễ mến. Ngay từ phút đầu tiên gặp mặt, hai người đã có
tình cảm với nhau.
Sư
bà Diệu Không (tức Hồ Thị Hạnh, em ruột Hồ Thị Chỉ) viết trong hồi ký.
“Mỗi
buổi sáng, mặt trời vừa mọc, vua cho đòi đám trẻ đến để cùng đi ra biển bơi lội.
Thầy tôi căn dặn chúng tôi phải giữ lễ vua tôi, không được tự do cười nói như đối
với người thường, nhưng nhà vua lại rất dung dị, gọi các anh tôi bằng anh, gọi
tôi bằng em. Ngài ít nói chuyện với chị tôi. Mỗi khi vui đùa cùng hai anh tôi
và tôi, ở những trò chơi con nít, vua chỉ nhìn chị tôi mà không mời chơi. Khi
nào Ngài cũng tỏ ra vui vẻ, song vẫn nghiêm trang. Chúng tôi rất mến Ngài,
nhưng vẫn không dám cười đùa nhiều, sợ thầy chúng tôi quở. Khi mùa hè gần hết,
vua tôi chia tay, chị tôi khóc. Ngài nói nhỏ với tôi: Dỗ chị đi em, rồi sang
năm chúng ta gặp lại”.
Bà Hồ Thị
Chỉ (Ảnh: Dân Việt)
Năm
sau gần đến hè, vì Hồ tiểu thư đã lớn nên mẹ bà không cho phép bà theo các anh
ra chơi ở Cửa Tùng. Hồ Thị Chỉ thương nhớ nhà vua nên cứ nước mắt ngắn nước mắt
dài, vậy mà vẫn không lay chuyển được quyết định của mẫu thân. Về phần mình,
vua Duy Tân cũng rất buồn nhớ cô tiểu thư họ Hồ ngày nào… Do vậy, khi vua được
hai bà Hoàng Thái Hậu cho phép nạp phi, ông đã chọn Hồ Thị Chỉ.
Sư
bà Diệu Không kể: “Mãn hè một tháng, một hôm có thị vệ đến xin ảnh chị tôi đem
vào nội (đình) cho hai Thái hậu xem mặt. Một tuần sau, hai Ngài cho đòi thầy mạ
(mẹ) tôi vào chầu và sau đó, tôi thấy kiệu vua đệ ra nhà tôi một đôi bông tai
và một đôi vòng vàng cho chị tôi, thầy mạ tôi quỳ lễ bái lãnh… Đó là lễ hỏi của
vua dành cho chị tôi. Chị tôi cũng ra lạy tạ ân vua hạ cố”.
Thế
nhưng, trớ trêu là cuối năm 1915, vua Duy Tân đã mời Thượng thư Hồ Đắc Trung gặp
riêng và rút lại lời hỏi cưới Hồ Thị Chỉ mà không cho biết lý do. Đầu năm 1916,
lễ nạp phi diễn ra, người ngồi kiệu hoa vào cung là tiểu thư Mai Thị Vàng, con
gái ông Mai Khắc Đôn, thầy dạy chữ Hán cho vua Duy Tân.
Gia
đình Thượng thư Hồ Đắc Trung, nhất là Hồ Thị Chỉ đã rất thất vọng và buồn chán.
Đến tháng 5/1916, vua Duy Tân bị Pháp bắt vì tham gia vào cuộc khởi nghĩa do Việt
Nam Quang Phục hội lãnh đạo, từ biến cố này mọi chuyện mới dần được sáng tỏ.
Theo lời của nhà vua sau khi bị người Pháp bắt, sở dĩ ông thay đổi ý định kết
hôn là vì không muốn gia đình Hồ Thị Chỉ phải chịu liên lụy. Ban đầu người
Pháp cũng đặt Hồ Đắc Trung vào vòng nghi vấn có tham gia vào cuộc khởi nghĩa bất
thành của Duy Tân. Nhưng nhờ lời khai của nhà vua mà gia đình của ông thoát khỏi
vòng lao lý.
Vị
vua trẻ mới 16 tuổi, chẳng những đã biết lo lắng cho vận nước mà còn sẵn sàng từ
bỏ mối nhân duyên của mình để bảo vệ cho gia đinh của người thân yêu quả thật
khiến người ta phải cảm phục! Tiểu thư họ Hồ từ đó càng thêm cảm mến tình cảm của
Duy Tân và nguyện một đời sống chết vì vua. Thế nhưng, ở đời mấy ai học hết được
chữ “ngờ”…
“Nợ” vợ
chồng với Khải Định
Vua Khải
Định (Ảnh: Lịch Sử Việt Nam)
“Năm
1917, Khải Định ngự giá lễ đặt viên đá đầu tiên xây trường Đồng Khánh. Vua thấy
một nữ sinh xinh đẹp, khoan thai kính cẩn dâng lên ngài một chiếc kéo mới tinh
đặt trên một cái khay phủ gấm điều. Hoàng thượng nhận chiếc kéo để cắt giải lụa
hồng, buộc ngang cổng trường, trước khi tiến vào sân hành lễ. Thế rồi, cô thiếu
nữ sau này được đưa vào nội cung làm hoàng phi”, sử sách chép.
Đối
với gia đinh ông Hồ Đắc Trung, đây quả thật là một tin chẳng lành, bởi vì Hồ tiểu
thư vốn rất nặng tình với cựu hoàng Duy Tân, sao có thể nhận làm vợ vua mới được.
Bà Hồ Thị Chỉ từng vừa khóc vừa thưa với cha mẹ rằng: “Con xin nguyện ở với
cha mẹ trọn đời không lấy ai nữa hết!”
Thế
nhưng, lệnh vua quả là khó trái, sau nhiều lần thuyết phục, bà cũng đành chấp
nhận lên xa giá về cung. Phần vì muốn cha mẹ không phạm phải tội khi quân mà mắc
vạ, phân vì nghe lời cô em Hồ Thị Hạnh: “Thầy và anh Khải đều là văn nhơn, nay
về làm ruộng sao được. Huống nữa còn 4 anh em đang học ở Hà Nội, vậy ai là người
nuôi các anh nên tương lai? Nếu chị mà không biết hy sinh thì chị còn thua nàng
Kiều đã bán mình chuộc cha. Còn Ngài (Duy Tân) đã vị quốc gia, vậy sao chị
không vị gia đình như Ngài đã hy sinh vì nước?”
Trở
thành Đệ Nhất Ân Phi của vua Khải Định, người ta thường thấy bà xuất hiện cùng
chồng trong các buổi yên tiệc tiếp đãi quan chức người nước ngoài. Với vẻ ngoài
nổi bật xinh đẹp và kiến thức uyên bác về cả văn hóa Phương Đông lẫn Phương
Tây, bà nhận được rất nhiều lời khen ngợi từ các vị công xứ.
“Tuy
được gả cho vua mà tình người con gái vẫn còn quyến luyến vua cũ không nguôi,
còn thầy tôi làm quốc trượng… mà lòng vẫn buồn nên thường lui tới chùa Trúc Lâm
để tâm sự với ḥòa thượng Giác Tiêu cho vơi bớt nỗi sầu thế sự”, sư bà Diệu
Không cho biết.
Mới
ngoài 20 mà phận gái đã long đong
Sau
khi vua Khải Định mất năm 1925, bà Ân phi không có con với nhà vua nên không
còn được sống trong nội cung mà phải ở Cung An Định. Cũng từ đó bà dần trở nên
phiền muộn rồi hóa bệnh trầm cảm, không thuốc gì chữa được. Các bác sĩ
phương tây và ngự y nhiều lần chạy chữa đều bó tay, kể cả ông Hồ Đắc Di anh ruột
bà vốn là một bác sĩ giỏi, tốt nghiệp ở Pháp về nước (sau này là hiệu trưởng
trường Đại học Y khoa Hà nội), rất thương em gái, cũng bất lực.
Năm
1985 bà qua đời và được an táng cùng cha mẹ tại TP Huế, gần chùa Hồng Ân do ni
trưởng Diệu Không sáng lập và trụ trì.
Hồ Thị Hạnh
em gái bà Hồ Thị Chỉ thời còn trẻ (Ảnh: khoavanhoc-ngonngu)
Đời
người như áng mây trôi, vốn là một tiểu thư khuê các vừa xinh đẹp vừa tài giỏi,
nhưng những bước ngoặt trong một thời kỳ lịch sử biến động đã lấy đi của người
con gái ấy một mối tình đẹp thời thiếu nữ và bẽ bàng khiến bà trở thành góa phụ
dù mới ngoài 20.
Câu
chuyện về cuộc đời Hồ Thị Chỉ khiến ta không khỏi thương cảm và luyến tiếc, để
rồi khi nhìn lại cuộc đời mình, ta chợt nhận ra rằng: Cần đâu giàu sang
phú quý, cần đâu quyền cao chức trọng. Chỉ cần một gia đình yên ấm bên cạnh người
thân yêu, ấy đã là hạnh phúc nhất đời, thứ mà nhiều người vẫn còn phải ao ước…
Trọng Đạt
No comments:
Post a Comment