CHUYỆN ĐỜI TÔI.
Tôi ra đời được vài ngày
thì mất mẹ, mồ côi mẹ đã là bất hạnh nhưng vẫn chưa đau đớn bằng
cha còn mà cũng như không. Chỉ vài tháng sau khi mẹ mất, lấy lý do
cần người chăm sóc cho con nhỏ, ba cưới thêm vợ kế mặc sự xầm xì to
nhỏ của hàng xóm láng giềng.
Còn ông bà nội thấy cũng ái ngại
với thông gia nên cũng phản đối vài câu lấy lệ, nhưng ngày cưới, ông
bà vẫn khăn đóng áo dài the ngồi chễm chệ cho con dâu mới dâng trà.
Sợ cháu chịu cảnh mẹ ghẻ con
chồng, ông bà ngoại xin đem tôi về nuôi mặc dù lúc ấy bà cũng rất
già yếu, đi phải chống gậy tre. Những ngày đầu còn có sữa “ông Thọ”
pha loãng, độ loãng ngày càng tăng khi túi tiền ông bà ngoại dần cạn
kiệt. Sau đó là cháo nấu độn khoai lang, cho tới khi tôi có răng thì
tất cả những gì hiện diện trong mảnh vườn bé xíu, tôi đều chiếu cố
tận tình.
Mảnh vườn nho nhỏ nên ông ngoại
phải tận dụng tối đa theo phương châm tấc đất, tấc vàng. Ông trồng
khoai mì san sát nhau thay hàng rào trước sân nhà, dưới quê bình yên
hàng rào chỉ là để ngăn chia ranh giới với láng giềng chứ không phải
để phòng ăn trộm.
Hông bên phải ông trồng dãy chuối
từ đầu nhà tới tận bờ ao nơi tắm rửa, giặt giũ. Hông bên trái giáp
ranh mảnh ruộng của nhà em họ có năm cây xoài, ông giăng dây trồng bầu
và dưa leo nên người ta nói bầu và dưa leo nhà ông ngoại có mùi xoài.
Không biết đúng hay sai nhưng ai cũng thích khi qua mua bầu mà lại được
tặng mấy trái xoài rụng về dầm mắm ớt chua chua ngọt ngọt ăn ê
nguyên hàm răng.
Trong sân thì ông trồng hành lá, sả,
ớt, chanh và tất cả các lọai rau nên lợi tức của gia đình là những
bẹ lá chuối bán cho bà bán xôi, quầy chuối, thúng xoài, chục chanh
cho sạp trái cây ngoài chợ. Rau, bầu bí, dưa leo ai cần cứ đến hái
rồi trả bao nhiêu tiền cũng được. Lâu lâu có người vác gạo đến đổi
con heo ông nuôi bằng thân chuối và bèo vớt dưới ao. Mỗi lần tiễn heo
đi tôi khóc sưng cả mắt nên sau này ông mua con heo sữa cho tôi chơi
trước vài ngày rồi mới tiễn heo thịt đi sau.
Cuộc sống thần tiên kéo dài sáu
năm thì ông bà nối gót nhau bỏ tôi mà đi. Ngày tiễn ông ra nghĩa
trang, bà Bảy bán xôi chạy ngược ra sân sau giựt mấy bộ quần áo của
tôi đang phơi trên dây bỏ vào cái túi mây xách theo. Sau khi an táng ông
xong, bà Bảy dắt tôi tay bế em heo đi vòng vòng trên những con đê ngoằn
ngoèo để đánh lạc hướng và sau cùng giao trả tôi và em heo về với ba
và dì ghẻ.
Gọi là dì ghẻ nhưng dì không có
ghẻ, nước da trắng hồng, đôi mắt to như hai cục kẹo “bi don don bi dòn
dòn” ông ngoại hay mua cho tôi mỗi khi đi chợ, môi thì đỏ thắm nhìn
sang trọng và đẹp hơn bà ngoại và bà Bảy bán xôi. Câu xã giao đầu
tiên ba tôi hỏi:
– Mày tên gì?
Hỏi cho có chuỵên để nói thay vì
ngồi im chứ ba đi làm khai sinh thì phải biết chứ, trừ khi quên là đã
từng có đứa con này. Tôi ngớ mặt chưa kịp trả lời, bà Bảy nhanh
miệng đáp:
– Tui nghe ông bà ngoại
nó cứ gọi là “Chó con” nên thiệt ra hổng biết nó tên gì.
-Dì bảo nó đen như con
chó mực thì từ nay gọi nó là Mực chứ chó con, chó già gì.
Tôi rưng rưng cảm động thầm cám ơn
dì đã cho tôi cái tên rất tượng hình, chó nào cũng là chó mà.
Vì có gia tài đem theo là em heo nên
ngày đầu tôi được miễn lao động và ăn cơm trắng. Những ngày sau đó
tôi được sai chạy có cờ vì đúng dịp chị vú xin về quê nửa tháng,
nửa tháng sau thì đến phiên anh làm vườn, và cứ luân phiên như thế
đến giáp vòng thì việc gì trong nhà tôi cũng đượcc thử qua. À mà
xui, anh tài xế không xin phép nghỉ về quê chứ nếu có chắc tôi cũng
được lái xe hơi rồi.
Khi không ai vắng mặt thì công việc
chính của tôi là băm thân chuối cho heo ăn, tôi hân hoan nhận việc vì
như thế tôi được vuốt ve và trò chuyện với em heo và các bạn em ấy.
Suốt ngày ngồi ngoài chuồng heo nên tôi ít gặp ba. Ông hay lên Sài Gòn
khi thì đi tìm mối lái, khi thì đi mua ρhâп bón, mỗi lần đi hai hoặc
ba ngày theo tỉ lệ 4/6 nghĩa là làm 4 chơi 6 ha ha ha, đó là tôi nghe
lén ông tài xế kể với bác làm vườn. Do đó việc nhà chỉ mình dì
ghẻ tự biên tự diễn, phần đông dì diễn xong hạ màn tắt đèn ba cũng
chưa hay.
Thật ra dì cũng không ác lắm, dì
nói chuyện rất nhỏ chỉ nghiến răng và gầm gừ trong cổ họng, nhưng
tánh rất đa nghi và dì xiết bù lon thì không chạy vào đâu được. Ai
cũng bảo nhờ thế nên mỗi ngày một giàu thêm. Tánh tốt duy nhất của
dì mà tôi mang ơn đến mãi bây giờ là dì không đánh đòn con nít, chứ
nếu gặp dì ghẻ khác chắc tôi không nhừ đòn thì cũng được thọ giáo
vài chiêu chứ.
Một lần thấy tôi nhìn đắm đuối
các em chơi ngoài sân, dì ngoắc tôi lại gần bảo:
– Mày bẩn lắm không được
đụng vào đồ chơi của các em, tao mà thấy đồ chơi có vết bẩn là mày
bị đòn đó.
Từ đó tôi biết thân không dám bén
mảng lên nhà trên hoặc ra sân chỗ các em chơi vì sợ bị đòn, chắc vì
thế dì “quánh giá” con bé này biết vâng lời nên thương hại. Mấy hôm
sau, dì cầm xấp quần áo cũ của các em bảo tôi cất để mặc cho có
thay đổi chứ mặc hoài ba bộ mang theo đến lủng đít coi không được. Tôi
vui mừng mặc thử, nhưng hình như khó coi hơn cái quần thủng đít vì
các em lúc đó 3 và 4 tuổi, còn tôi đã lên 7.
Bà Tư làm bếp dạy tôi gỡ chỉ
đường may rồi bà may gộp lại thành một cái áo mới. Áo mới vải còn
dày chưa sổ lông nên mặc đẹp và ấm nhưng mặc nó tôi lại phải đổi tên
chó mực thành chó vá hoặc chó cầu vồng vì trên người tôi ít nhất
phải là bảy màu. Mặc áo mới ai cũng khen xinh xắn dễ thương nên tôi
vui lắm mặc nhín nhín những khi cần diện chứ ngồi băm thân chuối,
tắm cho heo thì bộ đồ thủng đít vẫn dính sát tôi như tình nhân.
Một hôm tôi được theo bà Tư làm bếp
đi chợ vì nhà có khách phải mua nhiều đồ, một mình bà vác không
xuể. Khi về mới biết em heo gia tài ông ngoại để lại cho tôi đã bị
bán. Biết thân tôi không dám nằm lăn ra đất chân giãy đành đạch gào
khóc đến sưng mắt. Chỉ hai hàng nước mắt tuôn thành dòng và tay thì
vẫn băm thân chuối như thường lệ, ráng nuốt lệ vào tim mà khẽ gọi
thầm:
– Ông bà ngoại ơi, mẹ ơi,
con nhớ ông bà, nhớ mẹ và em heo lắm.
Buổi chiều tôi buồn không ăn cơm
được và hình như thấy khó chịu trong người. Sáng hôm sau cả gia đình
và khách đi Long Hải tắm biển. Tôi nằm bẹp trên giường đầu nặng như
búa bổ toàn thân nóng ran. Khi cả nhà đi hết tôi cảm nhận có chiếc
khăn lạnh đặt nhẹ lên trán và tiếng bà Tư làm bếp nói khẽ:
– May cho con cả nhà đi
vắng, chứ nếu không thì phen này chết chắc với dì ghẻ.
Bác làm vườn, bà Tư và mọi người
thay nhau chăm sóc từng chén thuốc, tô cháo. Và sau cùng ai cũng bảo
tôi bịnh khôn vì khi nghe tiếng trẻ nhỏ trở về xôn xao ngoài vườn tôi
đã bình phục hẳn. Bước vào nhà dì tôi hít hít mũi vài cái rồi
hỏi:
– Sao có mùi vỏ cam?
Bác làm vườn vội trả lời:
– Dạ đêm trước mưa to,
mấy trái cam non rụng đầy sân tôi lụm vô để cho thơm nhà.
Dì nói trổng:
– Cam trồng để bán chứ
không phải để đãi người làm đâu nha.
Dì hỏi cho có vẻ ta đây mặc dù
vắng nhà nhưng chuyện gì cũng biết để thị oai cho người làm sợ mà
bớt làm những chuyện gian dối, chứ cái vườn cả ngàn cây có ăn cả
thúng cũng chả ai biết được. Thật ra, hồi sáng bác có hái vài trái
và bóc cho tôi ăn để lành bịnh hẳn. Cam vườn này nổi tiếng rất ngọt
và nhiều nước nhưng nghe dì nói sao tôi nghe cay đắng vô cùng. Chuyện
này làm tôi suy nghĩ đến nát óc, mấy hôm sau đi vác thân chuối với
bác tôi hỏi:
– Bác ơi sao phải nói
dối, sao không nói là con bịnh nên bác hái cam cho ăn.
– Bả mà biết sự thật
thì có mà chết, mà thôi con còn nhỏ quá biết ít tốt nhiều.
Ngày xưa ông ngọai cũng hay nói như
vậy mỗi lần bị bí không trả lời được những câu hỏi ngớ ngẩn của
tôi, lâu lắm rồi mới được nghe lại, nước mắt tuôn trào tôi khẽ gọi:
– Ông ngoại ơi.
Bác ôm tôi vào lòng xoa đầu dỗ
dành:
– Ông ngoại đây, ông ngoại
đây nín đi đừng khóc.
Từ đấy tôi gọi bác và bà Tư làm
bếp vợ bác là ông ngoại, bà ngoại. Mỗi ngày ngoài việc chính là
chăm sóc đàn heo tôi hay chạy theo bà ngoại rửa rau, cắt hành lá, bày
bàn và phơi củi. Chiều chiều ông ngoại dắt tôi ra bờ sông sau hè tập
bơi. Ông bảo sống vùng sông nước phải biết bơi mới có lợi, mà lợi
thật.
Trưa hè nóng nực nhảy ùm xuống
sông ngâm mình trong dòng nước mát lạnh đã ơi là đã. Mà còn đã hơn
nữa khi ông ngoại chọi cho trái cam hái lén. Ông dạy để trái cam dưới
nước lấy móng tay bóc vỏ rồi ra góc khuất mà ăn thì an toàn. Vì
bóc dưới nước tinh dầu trong vỏ cam không bốc mùi, còn bóc trên bờ
thì tinh dầu lan tỏa dì ghẻ ngửi được thì ngỏm củ hành tây cả hai
ông cháu (ngỏm củ tỏi).
Có hôm ông ném cho trái xoài chín
cây, cắn một miếng ngay cuống rồi dùng răng mà tước vỏ rồi ăn. Trái
mận, trái ổi thì quá dễ không cần vận dụng mưu mẹo, nhưng trái thơm
và trái sầu riêng thì suy nghĩ bao nhiêu năm ông vẫn chưa tìm ra phương
cách. Từ đấy con sông sau nhà là phòng ăn chính của tôi, bí mật này
chỉ hai ông cháu biết mà thôi.
Tối đến khi công việc xong xuôi, bác
Năm tài xế dạy tôi viết chữ và đánh vần. Bác rất nghiêm khắc, mặt
lúc nào cũng đăm chiêu, chưa ai thấy bác cười bao giờ nên trông dữ lắm
ai cũng sợ. Bác bắt thì học chứ tôi chẳng thấy mấy cái chữ này
làm mình ấm thêm những đêm giá rét, chẳng làm mình no bụng để không
giật mình thức giấc giữa đêm khuya vì đói. Nhưng sợ bác nên tôi phải
học và viết thật đều ngay hàng thẳng lối, mỗi tối khi kết thúc
buổi học bác đều gầm gừ trong miệng:
– Mẹ nó, học chui mà còn
như dzầy, chứ hổng biết nếu được cắp sách tới trường như con người ta
thì làm tới bà gì nữa.
Chỉ cần nghe “mẹ nó” là tôi run bần
bật vì thông thường đó là mở màn cho câu mắng chứ có ai dùng để
khen? Thế là lại cố gắng nhiều hơn nữa, báo ba tôi đọc xong chất
trong thùng carton ở góc bếp chờ bán ve chai tôi lén đem ra gốc khế
sau nhà đọc ngấu nghiến. Mỗi lần bắt gặp vậy bác đều quay mặt chỗ
khác cười tủm tỉm. Đến lúc tôi đọc thông thạo thì bác bắt đầu dạy
cộng, trừ, nhân, chia và những đêm trăng sáng ông bà ngoại, chị vú,
các anh làm vườn luộc khoai uống trà nghe tôi đọc truyện Kiều.
Cuốn truyện dày cui đọc đến khan
cả tiếng cũng chỉ được vài trang nên chương trình đọc truyện tăng dần
một tuần hai lần không cần chờ có trăng nữa. Rồi thì cũng đọc được
hết mấy ngàn câu và kết thúc câu truyện, tối kế tiếp anh Cún nói:
– Ông Năm ơi đừng bắt tụi
tui nghe lại từ đầu, cho nghe từ lúc Kiều có bầu đi.
– Thằng quỷ làm gì có
chuyện Kiều có bầu mà đọc cho mày nghe.
– Cái câu “Thất kinh Kiều
chửa biết là làm sao” là có bầu chứ gì nữa. Thất kinh là không có
kinh, mà không có kinh là có bầu. Cộng thêm “chửa” tiếng Bắc là có
bầu đó ông già ơi.
– Mèn ơi thằng ôn dịch,
không lẽ mày già cỡ này mà tao lại phải dạy mày từng câu từng chữ,
chứ mày phát biểu kiểu này ông Nguyễn Du nghe được ổng xé sách luôn
chứ hổng phải chơi đâu nhe.
*****
Thời gian cứ thế trôi, càng ngày
thì công việc của tôi càng nhiều, làm từ khi mặt trời ló dạng đến
trăng treo đỉnh đầu mới xong. Tối nay sau khi tắm, tay ôm bộ quần áo
vừa giặt xong trở về chái bếp vừa định giơ tay mở liếp phên chui
vào, tôi giật mình khi thấy ông bà ngoại đứng chờ. Tưởng thế nào
cũng bị la vì bà ngoại không cho tắm sông buổi tối. Nhưng tối nay bà
không nói gì chỉ ôm tôi thật chặt, hồi lâu bà mặc thêm cho tôi chiếc
áo cũng rất nhiều màu như những áo trước. Bà thì thầm bên tai tôi:
– Trong lai áo ngoại giấu
mấy chỉ vàng, con giữ phòng khi cần dùng.
Tôi ngơ ngác nhìn bà ngoại ôm chặt
mình vào lòng mà nước mắt đầm đìa. Ông ngoại mắt đỏ hoe kéo tôi
trở lại bờ sông, ông treo bộ quần áo tôi ôm trên tay nãy giờ lên cành
ổi, quàng cái bị nhỏ may bằng vải dù nhà binh trong có hai bộ đồ,
một chai dầu xanh, chút gừng khô cắt lát, chục trái chuối khô qua cổ
rồi đẩy tôi lên chiếc ghe đang trờ tới:
– Đi đi con, đừng bao giờ
trở về đây nha. Mọi chuyện phải cẩn thận, tự lo cho bản thân.
Chiếc ghe nhỏ có vài đứa con nít
và vài cặp người lớn. Tôi sợ hãi ngồi bó gối nhìn ra bầu trời tối
đen. Tới đêm mọi người lục đục chuyển qua ghe lớn hơn cũng có vài
chục người trên đó. Tôi bị dồn vô góc kẹt cạnh hai chị gái có vẻ
hiền lành nên yên tâm ngồi im nhắm mắt cho tới lúc ngủ một giấc ngon
lành. Đêm đó mưa to, sáng ra cả nhà nhốn nháo rằng con Mực tắm sông
đêm rồi chết đuối bộ quần áo còn tòn ten trên cành ổi.
Chuyến đi thật dài, lâu lâu được
chuyền cho chút cơm sấy khô hoặc vài ngụm nước cầm hơi lấy sức để
ngủ và để ói. Tôi giận ông bà ngoại tại sao đẩy tôi lên đây ngồi yên
không nhúc nhích cả tuần lễ không lời giải thích.
Đúng một năm sau tôi được định cư
Canada và may mắn được gia đình bảo trợ cho cắp sách tới trường. Nhờ
vóc dáng nhỏ nhắn trông như em bé, các bạn cùng lớp không biết tôi
là “thiếu nhi đứng tuổi” nên rất thương yêu hòa đồng.
Những năm đầu chưa thạo sinh ngữ
được lên lớp đã vui lắm rồi, nhưng từ khi vào trung học tôi cố gắng
tối đa nên thầy cô lúc nào cũng hài lòng và dành mọi quan tâm đặc
biệt.
Có một lần cả gia đình đi mua sắm,
tôi nhìn thấy con búp bê biết nhắm mắt mở mắt y hệt con của bé Tú
em cùng cha khác mẹ của tôi. Tôi cứ đứng ngây người nhìn tới khi ba
má giục về mới quay đi lén quẹt hai giọt lệ vừa lăn trên má. Năm đó
sinh nhật ba má tặng tôi con búp bê, thấy tôi vui mừng ôm con búp bê
vào lòng ba má hỏi:
– Sao tuổi này rồi mà
lại thích chơi búp bê đồ chơi con nít vậy?
– Thời còn bé con thấy
bé Tú chơi con búp bê y hệt con này, con đã thầm ước được ôm nó một
lần, được sờ vào mái tóc óng ả của nó. Hôm nhìn thấy con búp bê
con mừng lắm như thấy lại cả thời thơ ấu nơi quê nhà.
Những năm sau đó năm nào ba má cũng
bảo tôi viết ước mơ quà gì cho sinh nhật. Năm nào tôi cũng viết không
cần quà chỉ xin cho con đi học thành tài để có thể báo đáp ơn nghĩa
ông bà ngoại, ba má và những người đã từng thương yêu giúp đỡ lúc
con cơ cực.
Hôm nay ngoài niềm vui được cầm
mảnh bằng Master loại ưu hạng trên tay tôi còn sửng sốt khi nhận ra
người lên trao hoa cho tôi ngoài ba má nuôi còn có ông bà ngoại. Thì ra
những mơ ước tôi viết mỗi năm không phải chỉ để đọc chơi cho vui mà ba
má đã cố gắng biến nó thành món quà ý nghĩa cho tôi ngày tốt
nghiệp.
Trời tháng giêng thật lạnh, tuyết
rơi trắng xóa nhưng lòng tôi ấm áp vô cùng.
Nguồn và ảnh: Lê Ka.
Montreal, Canada.
No comments:
Post a Comment