TUỔI GIÀ VIỄN XỨ. (Andrew Lam)
Aging in a Foreign Land - Andrew Lam
Cõi Già Trên Đất Lạ -
Nguyễn Đức Nguyên chuyển ngữ
Andrew Lâm là một nhà
văn trẻ, Việt Kiều, khá thành công trong những bài viết của ông về cộng đồng
Việt cho độc giả Mỹ. Anh là con trai của Cựu Trung Tướng Lâm Quang Thi. Bài
được viết theo tâm sự của mẹ tác giả, bà Lâm Quang Thi. -
Người Việt có một câu nói: Mỹ là thiên đường giới trẻ, địa ngục giới già. Nay
tôi đã vào cái tuổi giữa 70, câu nói này thật là thấm thía. Mỹ có tất cả những
sản phẩm dành cho thanh thiếu nhi: đồ chơi, phim ảnh, máy chơi điện tử thính
thị, khu giải trí có chủ đề (theme parks). Còn đối với người già, thì chỉ có sự
cô lập và nỗi cô đơn.
Căn bản nếp sống của người Việt dựa vào gia đình, cộng đồng, và khi ta mất những cái đó, ta mất đi một phần lớn cái tôi. Khi còn sống ở Việt Nam,
tôi không bao giờ nghĩ đến việc sinh sống tại một nơi nào khác ngoài quê hương.
Ta sống và chết nơi tiền nhân đã sống và đã chết. Ta có thân nhân, giòng họ; ta
có gia đình, có những miếu đền.
Một khi ta đã quen miền đất với mồ mả tổ tiên, ta sẽ không còn sợ tử thần và
cái chết. Nhưng tại Mỹ, lối sống cũ của chúng ta không còn nữa. Ngày nay, bạn
bè và thân nhân của chúng ta tản mạn khắp nơi trên thế giới.
Tại Mỹ, càng già càng mất mát nhiều – bạn bè, thân nhân, trí nhớ, khả năng di
chuyển, và ý nghĩ của chính mình. Chuông điện thoại kêu. Tôi nhấc ống máy. Đây
là bà tên-này-tên-nọ ở Los Angeles. Bà mắc bệnh tiểu đường và mới bị cưa chân.
Rồi chuông điện thoại lại reo nữa: Ông tên-ni-tên-nớ ở Georgia bị ung thư phổi,
chỉ còn sống khoảng vài tháng. Ở Việt nam, chúng tôi đều là bạn thân. Nhưng với
cái tuổi đời chồng chất như tôi, tôi làm sao đến thăm họ được khi họ hàng ngàn
cây số cách xa? Làm sao ta tưởng tượng được đến việc gọi điện thoại cho người
bạn thân khi họ nằm chờ chết trong bệnh viện, để nói lời xin lỗi là không thể
tận mình đến viếng thăm được lần cuối. Ấy vậy, tôi làm điều này mỗi tháng, buồn
lắm.
Tôi và chồng tôi, chúng tôi dự định đi một chuyến du lịch Âu châu vào kỳ hè tới
đây. Chuyến đi này là chuyến đi cuối cùng, để nói lời giã biệt thân nhân bè
bạn. Chúng tôi biết là sau chuyến đi này, chúng tôi sẽ không đi đây đi đó được
nữa vì sức khỏe đã kém, sẽ không thấy mặt họ nữa. Tôi gần như không bước xuống
được cầu thang nhà vì đầu gối chân rất đau. Nhà thì đã bán, giờ thì chúng tôi ở
trong một chung cư có thang máy vì đó là điều kiện duy nhất mà chúng tôi có thể
sống độc lập không nhờ vả đến ai bây giờ.
Điều mà tôi quan tâm nhất là trí nhớ suy sụp rất nhiều. Tôi là người giữ gia
phả của giòng họ, nhưng tất cả đều nằm ở trong đầu. Biết ai liên quan với ai
như thế nào trong họ là nghề đặc biệt của tôi, người con gái trưởng trong nhà.
Nhưng không một đứa con nào của tôi biết được những mối dây liên hệ gia đình
trong gia tộc, ngay cả đến những người em của chính tôi. Không có tôi, họ hàng
thân thích sẽ trở thành kẻ xa lạ nếu tình cờ gặp nhau trên đường phố. Tôi có
thể nhớ đến được những bà con cô dì chú bác ba đời của gia đình bên tôi và của
cả bên chồng. Tôi phải viết xuống trước khi trí nhớ tôi lụt hết.
Thỉnh thoảng vào buổi sáng khi thức dậy, tôi lặng nhìn cây cối ngoài phố và tự
hỏi tôi đang ở nơi nào. Đôi lúc, tôi đi sang khu chung cư kế cận, nơi có một số
mèo hoang, và cho chúng ăn những thức ăn thừa. Khi tôi cất tiếng gọi, chúng
nhận ra giọng nói của tôi và bổ xua lại. Bây giờ, chúng là những niềm vui nhỏ
của tôi.
Đương nhiên những ngày hạnh phúc nhất là những ngày con cháu đến thăm. Nhưng
chúng cũng có đời sống riêng, thỉnh thoảng chỉ đến chơi được một lúc rồi về,
tôi làm gì cho hết những khoảng thì giờ trống trải sau đó?
Mẹ tôi, bà mất năm bà 97 tuổi, và mẹ chồng tôi, qua đời lúc 95 tuổi; cả hai
người có sống chung trong một khu dưỡng lão nhiều năm. Tôi thường đi xe buýt
đến thăm hai bà mỗi ngày, ngay cả khi còn đi làm. Từ lúc đó tôi đã biết cái
thảm não của người già trên đất Mỹ, ngay khi tôi còn trẻ trung mạnh khỏe. Các
nhân viên điều dưỡng ở đó thường nói với tôi là hai bà có phước lắm, thường có được
con cháu đến thăm. Tôi trả lời: “Đó là lối sống của người Việt Nam”. Còn những
người già khác, con cháu họ ít đến. Tôi có nhớ một số bà lão, ngồi trên những
chiếc xe đẩy, ngóng trông con cháu hay người thân, ngày này qua ngày khác,
nhưng chẳng thấy ai. Có cả một bà cụ, cụ còn sống lâu hơn những người con trai;
mỗi ngày bà vẫn ngồi chờ trông mong hình ảnh người con trai bước qua khung cửa.
Thật tội nghiệp khi người ta sống dai như vậy trong sự cô đơn!
Ở xứ Mỹ này, tuổi già đúng là tuổi lỡ thời; cả hai đều không được người ta kính
nể hay cho một chút gì quan trọng. Ở quê nhà, các ông già bà lão thì được nể vì
nhất, vì họ là những người chia xẻ túi khôn cùng kinh nghiệm cho những người đi
sau. Điều đó không có ở đây. Không ai muốn nghe tiếng nói của người già. Họ cảm
thấy bị cô lập ngoài vòng ranh giới của con cháu Mỹ hóa của họ. Chúng cười vang
về nhiều thứ mà tôi không hoàn toàn hiểu được. Mỹ đúng là một quốc gia của giới
trẻ hơn là giới già như tôi.
Vào những buổi chiều mùa đông, tôi ngồi nhìn những hàng cây trơ trụi lá, tâm
hồn lạc lõng. Tôi nghĩ về cái thế giới mà tôi đã biết, nay đã bay xa, như làn
khói hương trầm. Tôi nghĩ đến cố hương, đến những mùa lễ Tết ở Saigon, đến
những đám cưới, đám hỏi, đến những chuyến du lịch, những lần tíu tít họp mặt gia
đình, ai ai cũng có mặt, con nít chạy quanh, người lớn ngồi nói chuyện đời
chuyện gẫu, đàn bà con gái quây quần chung lo việc bếp nước. Và tôi cảm thấy
rất khao khát những ngày quá khứ xa xưa.
Andrew Lam ( Lâm
Quang Dũng )
No comments:
Post a Comment