NGỌT NGÀO HAI CHỮ DẠ THƯA
Người miền Nam không nói ” vâng, ạ!” mà
nói ” dạ, thưa”.
– Một cân củ đậu hết hai
mươi nghìn chị ạ! – người miền Nam sẽ nói:” Dạ, một ký củ sắn của chị hết hai
chục ngàn!”
– Vâng, đúng rồi đấy ạ! –
người miền Nam sẽ nói:” Dạ thưa, đúng rồi!”
– Vâng, cháu chào bác, bác mới
đến chơi ạ! – người miền Nam sẽ nói :” Dạ thưa cô, cô mới tới chơi! “
…
Từ nhiều năm đổ lại đây, tiếng ” dạ
thưa” vắng bóng dần trong văn hóa nói, viết của người dân miền Nam, thay vào đó
là tiếng ” vâng, ạ” được xài tùy tiện, đại trà tới mức nghe hoài nhàm lỗ tai,
đôi khi biến câu nói trở nên vô hồn, khuôn khổ, giả tạo.
Chẳng biết rõ nguồn cơn từ đâu tiếng ”
vâng, ạ” in sâu và bén rễ trong lớp trẻ miền Nam tới làm vậy. Chỉ biết là khi bạn
dễ duôi để văn hóa miền Bắc xâm nhập và thay đổi văn hóa nói, viết của người miền
Nam thì bạn không đủ bản lãnh đặng tự hào mình là con cháu người miền Nam đã từng
thừa hưởng nền tảng giáo dục tốt đẹp, tử tế, nhân văn nữa.
Dưới đây là một bài viết hay từ
trang nhạcxưa.vn mà mình vô tình đọc qua:
– – –
Khi xem lại các phim nhựa của Sài Gòn
làm trước năm 75, hoặc gần hơn, nếu xem các cô, chú ca sĩ của thế hệ trước 75
trả lời phỏng vấn, các bạn dễ dàng nhận thấy rằng không bao giờ thiếu vắng tiếng
dạ tiếng thưa trong đối đáp với nhau, dù đó là nói chuyện với người lớn tuổi
hơn hoặc nhỏ tuổi hơn thì đều như vậy.
Hoàng Oanh – cô ca sĩ, cựu nữ sinh Gia
Long quê ở Mỹ Tho, khi trả lời phỏng vấn của các đài ở hải ngoại, vẫn xưng là
“dạ thưa chị”, “dạ chưa anh”… dù người đối diện chỉ đáng tuổi con cháu.
Điều đó không phải chỉ có trong phim ảnh
hay trong các đoạn phỏng vấn, đó là một nét văn hóa nói chuyện thông thường của
Sài Gòn xưa, và ít nhiều vẫn còn cho đến nay đối với những người Sài Gòn gốc.
Người Sài Gòn thân tình, lịch sự, không
trịch thượng, luôn nói chuyện một cách hòa nhã và ngọt ngào như vậy không biết
từ bao giờ, không phải ngọt theo kiểu khen lấy lòng hay xã giao. Mà là những tiếng
dạ, thưa, cám ơn, xin lỗi… đã nằm sẵn trong tim và nằm ngay cửa miệng.
Những tiếng dạ thưa đó, ngày nay có lẽ
trở thành thứ quý hiếm. Xưa có mà nay tự nhiên biến mất, có phải là do cuộc sống
hiện đại quá vội vàng, người ta cắt bớt chữ nghĩa đi để nói cho nhanh, phù hợp
với chủ nghĩa yêu cuồng sống vội, hay là do giá trị của vật chất đã tỉ lệ nghịch
với giá trị của con người?
Nhắc về tiếng dạ, tiếng thưa là tôi lại
nhớ đến cụ Bùi Giáng khi đưa 2 chữ này vô bài thơ ngắn của ông về Huế như sau:
Cô nương mắt ngọc răng ngà
Nhìn bồ tát gọi rằng là: dạ thưa
– Dạ thưa phố Huế bây giờ
Vẫn còn núi Ngự bên bờ sông Hương
Dạ thưa của con gái Huế nó khác vùng miền
khác, rất nhỏ nhẹ và ngọt như mía lùi.
Sống ở cuộc đời chưa lâu lắm, nhưng cũng
vừa đủ để tôi nhận ra một điều rằng người ta có thành công hay không, quá nửa
là tùy thuộc vào thái độ của họ khi giao tiếp với mọi người, đó là những tiếng
dạ, thưa… làm mát lòng người khác. Đó không phải là sự xun xoe lấy lòng, mà đó
là văn hóa giao tiếp thông thường giữa những con người văn minh và lịch sự. Mà
thú thật là tôi thì chưa thấy người nào có sự nghiệp thành công (tự thân) mà
không văn minh, lịch sự cả.
Xin chép ra đây câu chuyện được kể trên
mạng, không biết là có thật là là sáng tác, nhưng đọc xong ngẫm thì thấy nó rất
đời thường và quen thuộc trong cuộc sống:
*** Vào một buổi chiều muộn, sau khi mua
ít đồ từ chợ bước ra, tui thấy một bà cụ chừng bảy mươi. Bà ăn mặc đẹp đẽ thẳng
thớm, tóc bới cao, gương mặt trang điểm nhẹ, bày chiếc bàn xếp ra sau đuôi xe
mình, đặt mấy nải chuối xanh trên đó. Ngang qua, bà cười thật tươi với tui:
– Cậu ơi, mua dùm tui nải
chuối đi cậu, chuối xiêm nhà trồng ngon dữ lắm.
Cái thằng chẳng mấy khi ăn chuối định
cám ơn rồi lướt qua nhưng đành dừng lại. Có lẽ bị nắm níu bởi cái giọng nói quá
chừng ngọt.
– Bao nhiêu một nải vậy bà
ơi?
– Dạ thưa cậu, năm đồng. Cái
này là chuối xiêm nên nó mắc hơn chuối thường một chút.
– Vậy bà cho con hai nải nhe.
– Cậu ơi, sắp tối rồi, hay
là cậu lấy giúp bà già bốn nải này luôn đi. Ăn hổng hết mình bỏ tủ lạnh hoặc nấu
chè hay làm chuối chiên cũng ngon. Chưng cẳng tui bị khớp, ngồi từ chiều giờ
bán được có một nải. Tối rồi, cậu lấy hết, tui tính 18 đồng thôi.
– Dạ được rồi, bà lấy hết
cho con đi.
Bà cẩn thận gói mỗi nải vô từng bịch
riêng, còn dặn dò thêm cách phân biệt chuối xiêm đen và xiêm thường. Thằng tui
cứ đứng xớ rớ hoài, hỏi thăm đủ thứ. Là để được nghe cái giọng nói ngọt mềm, được
nghe cái cách nói của một người Sài Gòn, khi trước mỗi câu trả lời, bà đều “dạ
thưa cậu”. Thấy đâu đó bóng dáng bà nội bà Tư, thấy mình như đang đứng giữa cái
vùng đất đã từng được lớn lên, với những con người hiền hoà, khiêm nhường và
quá đỗi ngọt ngào trong ứng xử. Tự nhiên thấy quê hương ở ngay trân chỗ này, ngọt
ngào vô phương.
Bà Tư, bà nội hay bà bán chuối của tui,
chẳng ai được học cao nhưng cái văn hoá ứng xử của họ sao mà văn minh mà dễ
thương quá trời quá đất. ***
No comments:
Post a Comment