Tôi làm thầy giáo.
VỢ CHỒNG THẦY TÍN & TS. PHAN THANH BÌNH / ĐÁM CƯỚI CON TRAI THẦY 2022
Tôi đã thừa hưởng những kiến thức sâu rộng cùng tư
cách khả kính của quý thầy cô lúc đi học, nên khi ra trường, tôi tận tâm với
nghề, thương yêu học sinh, luôn trau dồi kiến thức, giảng bài sâu rộng. Tôi không phải là cái máy, năm này qua năm
khác chỉ lập lại y nguyên những điều đã soạn mà mỗi lần giảng là mỗi lần đổi khác
(nhật tân hựu nhật tân), bởi thế được nhiều học sinh thương yêu, kính phục :50
năm rồi vẫn nhớ về ông lái đò xưa với lòng trân trọng biết ơn, tình cảm chất ngất. Dù địa vị có cao sang nhưng họ đến với tôi với
tấm lòng chân thành hiếm thấy. Niềm an ủi
tuổi già.
Xin dẫn ra đây bài viết của trò Phan Thanh Bình(Thạc
sĩ văn chương, nhà văn, nhà nghiên cứu nổi tiếng ở Phú Yên ) đăng trên báo Xuân
cách đây mấy năm. Mời đọc để thấy 1 bài giảng của tôi năm lớp 9 sâu rộng đến ngần
nào mà lên Đại học, anh đem ra xử dụng và được điểm tối đa. Ơn đó, tôi không hề
biết, không nhớ, (giảng bài rồi thôi) nhưng anh vẫn ghi lòng tạc dạ và nhắc nhở
không biết bao nhiêu lần. Lúc nào anh
cũng bảo THẦY ĐÃ ĐỊNH HƯỚNG CHO ĐỜI TRÒ TỪ BÀI GIẢNG ẤY...
CÁC HỌC TRÒ THẦY TÍN & TS. PHAN THANH BÌNH DỰ ĐÁM CƯỚI CON GÁI CỦA THẦY JUNE 2023
Nhớ đời tiết giảng “Tôn phu nhân quy Thục”
Trên bước đường đời tiếp cận với bể học mênh mông,
ai cũng được thọ giáo với nhiều bậc ân sư để có năm ba chữ làm người. Bước vào
tuổi 60 (lục thập nhị nhĩ thuận) càng thương nhớ và biết ơn quý thầy cô đã từng
rèn người dạy chữ, trong đó có những tiết giảng tạo nguồn cảm hứng quyết định
hướng đi của một con người. Nhiều tiết giảng của một thời đi học hằn sâu trong
ký ức và đọng lại trong tôi về một tiết giảng nhớ đời về hai bài thơ xướng họa
“Tôn phu nhân quy Thục” của Thầy tôi - Trần Công Tín năm lớp đệ tứ (lớp 9) 46
năm trước (niên học 1973-1974).
Thầy Trần Công Tín (cử nhân văn chương Việt - Hán
Viện Đại học Huế) là vị thầy dạy môn văn chương tại Trường Nguyễn Huệ trong những
năm 1967-1975. Thầy Tín là giáo sư đệ nhị cấp (cấp 3) nhưng năm học ấy Thầy có
đảm nhận dạy văn lớp 9B (toàn những bạn gái nữ lưu anh kiệt, những bóng hồng diễm
lệ như Mặc Thủy, Trúc Giang, Mỹ Linh, Hồng Dung, Thu Thủy…). Lớp 9J chúng tôi
may mắn được thầy dạy thay thầy Phan Trọng Ngôn vài buổi.
Một buổi chiều mưa sa gió lạnh của mùa đông năm
1973, cả lớp 9J hân hoan đứng nghiêm chào thầy giáo bạch diện thư sinh, má đỏ
môi hồng Trần Công Tín. Tôi nhớ như in, trước khi bước vào bài giảng chính, thầy
Tín dành vài phút kiểm tra kiến thức cũ về thể loại thơ Đường. Bạn Đinh Hùng được
thầy Tín “chiếu tướng” đứng dậy ấp úng được một câu “thơ Đường có 8 câu, mỗi
câu 7 chữ”.
Cả lớp cũng không có bạn nào trả lời rành rọt. Ân
sư Trần Công Tín thở dài và dành thêm mười phút tóm tắt những kiến thức sơ đẳng
về thơ Đường luật trước khi vào bài giảng chính. Thầy Tín chỉ truyền thụ mười
phút thôi nhưng súc tích, uyên thâm. Thầy tóm tắt các đỉnh cao của văn học cổ
Trung Quốc “Hán phú”, Đường thi, Tống từ, Nguyên khúc… và dừng lại ở Đường thi
với 4 thể thơ cơ bản: Thất ngôn tứ tuyệt, ngũ ngôn tứ tuyệt, thất ngôn bát cú,
ngũ ngôn bát cú.
Để phục vụ bài giảng chính, thầy Tín phân tích
thêm về thể thơ Thất ngôn bát cú với hai câu đề, hai câu thực, hai câu luận,
hai câu kết và quy luật gieo vần “nhất, tam, ngũ bất luận, nhị, tứ, lục phân
minh”.
Vào bài giảng chính, thầy đọc qua hai bài xướng họa
của hai nhà nho thi sĩ Tôn Thọ Tường và Phan Văn Trị, tóm tắt tiểu sử tác giả
và bối cảnh lịch sử, hoàn cảnh ra đời của hai bài thơ, về chí hướng đối lập của
hai nhà thơ trước cảnh nước mất nhà tan bị thực dân Pháp chiếm lục tỉnh Nam Kỳ.
Hai bài thơ Đường “thất ngôn bát cú” dưới dạng xướng họa thực chất là cuộc bút
chiến nảy lửa giữa hai giới nho sĩ trước thời cuộc: quyết tâm chống ngoại xâm
hoặc cộng tác với thực dân.
Thầy Tín giảng giải chi tiết về điển tích “Tôn phu
nhân quy Thục” trong tiểu thuyết “Tam quốc chí diễn nghĩa” của La Quán Trung và
nêu bật ý nghĩa thâm thúy của hai nhà thơ đều lấy điền tích này để nêu rõ chí
hướng của mình và công kích đối phương. Từng ý, từng câu trong hai bài thơ đối
nhau chan chát được thầy Tín phân tích hấp dẫn, lôi cuốn. Thầy Tín kết luận:
“Đã là kẻ sĩ, Tôn Thọ Tường phải hiểu rõ quốc gia hưng vong, thất phu hữu
trách”. Người dân bình thường (thất phu) còn liều mình cứu nước huống hồ là sĩ
phu (người có học) trong cơn quốc biến.
Đặc biệt, về nghệ thuật thể hiện, thơ ca là nghệ
thuật ngôn từ tinh túy nhất, thầy Tín phân tích sắc sảo về đối ý, đối nghĩa, đối
âm, đối từ loại, tĩnh đối động mong manh đối vĩnh cửu, hư đối thực… như lìa
Ngô/về Hán, bịn rịn/trau tria, chòm mây bạc/mảnh má hồng/ son phấn/đá vàng, dày
gió bụi/ thẹn non sông, tỏa trời Ngô/un sắc trắng, duyên về đất thục /đượm màu
hồng, hai vai/một gánh, tơ tóc/cương thường/, bền trời đất/nặng núi sông…
Bài giảng của thầy Tín gieo tình yêu văn chương
vào các thế hệ học trò bởi cách phân tích nghệ thuật ngôn từ tinh tế, các tầng
ngữ nghĩa “ý tại ngôn ngoại”. Cả lớp 9J mê mẩn thấm từng lời bài giảng của thầy
dù ngoài trời mưa bay nặng hạt rào rạt trên mái tôn.
Sáu năm sau, khi theo học năm thứ ba khoa ngữ văn
Đại học Tổng hợp Huế, tôi đã vận dụng tri thức của thầy Trần Công Tín truyền dạy
để trả lời một bài thi vấn đáp của giáo sư Trần Đình Hượu về nghệ thuật xướng họa
trong thơ Đường dưới dạng bút chiến.
Nhờ thầy Trần Công Tín mà tôi “trúng tủ” được thầy
Hượu ngợi khen và cho tôi điểm mười hiếm hoi và duy nhất không chỉ của riêng
tôi mà cả khoa ngữ văn Đại học Tổng hợp Huế thời điểm ấy.
Năm tháng đã trôi qua gần nửa thế kỷ, các khóa học
sinh Nguyễn Huệ từ niên khóa 1967 đến 1975 có may mắn được thọ giáo thầy Trần
Công Tín đều dành cho thầy sự kính trọng yêu thương đặc biệt bởi sự tận tâm, tận
lực của một nhà giáo tài hoa tận tụy hết lòng vì học sinh.
Bước vào thềm năm mới Xuân Kỷ Hợi 2019, thầy Trần
Công Tín đã cố gắng vượt qua bệnh tật về lại Tuy Hòa thăm lại trò xưa cảnh cũ
và đồng nghiệp một thời đã xa để tiếp thêm năng lượng tinh thần “an bần lạc đạo”
ở lứa tuổi xấp xỉ bát tuần thượng thọ.
Đính kèm: Hình trò Phan Thanh Bình từ Tuy Hòa ra
Huế dự đám cưới con trai thầy giáo cũ ( năm 2022) rồi vào ngay.
Năm 2023,con gái vu quy, trò lại ra Huế chung vui
(tháng 6 -2023) lần thứ 2.
Tình cảm chất ngất
.Niềm vui tuổi già. Thiên đường
là kẻ khác.
Huế 11-7-2023
No comments:
Post a Comment