NHỊ BẤT ĐẤU PHÚ YÊN CHI KÊ (THÍCH NGUYÊN NGUYỆN)

 

NHỊ BẤT ĐẤU PHÚ YÊN CHI KÊ

Nhứt bất giao Thừa Thiên chi hữu.

Nhị bất đấu Phú Yên chi kê.

Tam bất thú Quảng Ngãi chi thê.

Tứ bất thương Bắc kỳ chi xứ.

Trần Quý Cáp

     

 Nhà chí sĩ TRẦN QUÝ CÁP  là một trong những thành tố PHONG TRÀO DUY TÂN đầu thế kỷ XX, Ông sống hầu hết các tỉnh miền trung và có những rút tỉa kinh nghiệm của một người từng trải trong giai đoạn TÂY HỌC. Tôi chỉ bàn luận về chuyện PHÚ YÊN KÊ , 3 vấn đề còn lại xin miễn bàn 

 

        NHỊ BẤT ĐẤU PHÚ YÊN CHI KÊ được dịch : Đừng bao giờ đá với gà Phú Yên . Vậy gà Phú Yên có gì ghê gớm ? Địa danh  nào ở Phú Yên nuôi gà nổi tiếng? Giống gà nào là CHIẾN KÊ THỦ?

        Chẳng có một điều gì minh chứng cho PHÚ YÊN KÊ , duy chỉ có Chí Sĩ Trần Quý Cáp còn lưu lại trong di chỉ của Ông về Gà chọi Phú Yên. Sau 1975 về An Dân -Tuy AN -Phú Yên  tôi chỉ biết Xóm Bún thôn Bình Hòa có nhiều gia đình nuôi gà nòi để đá và bán, những con gà nòi chân cao ít lông thường có 2 màu đặc thù : Tía ,và xám . Lâu lâu đi ngang qua thấy có trận CHIẾN KÊ TRANH HÙNG , tôi mới cố nán lại để coi thôi , không phải là dân chuyên nghiệp cũng không thể chơi gà chọi  cho nên tôi không am tường, tôi chỉ biết thời đó CHIẾN KÊ nhà Ông Hai Sặc , Ông Bốn là được bán đi khắp nơi, những người chơi gà chọi mới biết mà chọn lựa những con gà con nuôi lớn. Khách Thương Kê thường đi xe honda , một người lái, một người ôm gà.

 

         Gà Nòi có thể làm thương tổn đến cơ thể con người, đặc biệt là con ngươi vì thế được người lớn hay nhắc nhở tránh xa  gà nòi, chỉ nghe nói khi ra trận KÊ PHÚ YÊN quờn và tránh đòn, đối phương hăng tiết khinh địch,  tấn công dẫn đến sơ hở , khi  đó  Gà Phú Yên mới phản công , Gà Phú Yên ra toàn là những đòn độc, có thể nhỏ con hơn nhưng chơi toàn là những chiêu hiểm, ra đòn là đối phương gục ngay tại chổ. Giây Phút chiến thắng dù có mệt cở nào GÀ PHÚ YÊN cũng rướn cổ lên mà gáy khúc ca khải hoàn. Khách Thương Kê thích nhất là điểm này ,vì thế GÀ CHỌI PHÚ YÊN hữu danh trong chốn GIANG HỒ, nếu thẩm định về câu tục ngữ : NHỎ CON NGON ĐỘ có lẻ ở Phú Yên vì gà Phú Yên hơi nhỏ con, nhỏ con nhưng ngon độ

 

        Có một cầu chuyện vui: Ông Bình Định  đem gà vô Phú Yên để đá, gần 10 ngày bất phân thắng bại , ngày thứ chín, cuộc chiến diễn ra gay gắt, hai ông chủ Gà ngồi đối diện bên gà của mình để cổ vũ , bà vợ ông Bình Định tìm được chồng đang ngồi đá gà , chụp cái đầu ông Bình Định dũi xuống đất, mặt mày lấm lem lấm luốc, ông Bình Định la làng la xóm, tức quá bả đá bồi một phát , Ông Bình Định nằm dài nín thở , mặt mày tái lét, bà vợ Ông Phú Yên chợt thốt: NỮ KÊ TÁC QUÁI GÀ MÁI ĐÁ GÀ CỒ BUM BUM 

 

Oklahoma August 10.2023

Thích Nguyên Nguyện