Việt
Nam có hề hấn gì khi Nga bị đẩy ra khỏi hệ thống SWIFT?
Thanh Trúc
2022.03.04
Những người ủng hộ việc cấm vận Nga và biểu ngữ có
chữ SWIFT và cờ của Nga tại một biểu tình ở Berlin, Đức hôm 3/3/2022
Việt Nam có hề hấn gì khi Nga bị đẩy ra khỏi
hệ thống SWIFT?
Theo
báo cáo từ Trung tâm Nghiên cứu thuộc Công ty Chứng Khoán VNDirect
Research, chuyên nghiên cứu về tình hình đầu tư kinh doanh, được công bố hôm
28/2, Việt Nam có chịu tác động nhất định khi Nga bị loại khỏi Hiệp hội Viễn
thông Tài chính Liên Ngân hàng Toàn cầu (SWIFT) vì đã phát động cuộc tấn công
vào Ukraine.
Lúng túng trong thanh toán
Đây
là lệnh trừng phạt do Mỹ, Anh, Canada và EU thông báo ngày 27/2, cắt đứt
đường nối từ Nga đến một số ngân hàng trong hệ thống SWIFT, tên gọi tắt của
Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên Ngân hàng Toàn cầu, được thành lập từ
1973, có trụ sở tại Brussel, Bỉ.
SWIFT
kết nối trên 11.000 tổ chức tài chính tại hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ để
thông báo cho các ngân hàng về các giao dịch.
Việc
Nga bi gạt khỏi hệ thống SWIFT đương nhiên tác động tới Việt Nam, là nhận
định đầu tiên của kinh tế gia, nhà nghiên cứu độc lập Phạm Chi Lan,
nguyên Phó Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam:
“Việt
Nam phải hứng chịu những tác động như nhiều nước khác có quan hệ kinh tế với
Nga. Hiện một số doanh nghiệp đang làm xuất nhập khẩu với Nga cũng rất lúng
túng về cách thức để thanh toán giữa hai bên. Nếu thanh toán mà nghẽn thì rõ
ràng là quan hệ thương mại không thể kéo dài bình thường được”.
Tác
động thì có nhưng nhiều thì không chính xác, là khẳng định của chuyên gia bên
ngoài, Tiến sĩ Khương Hữu Lộc, Giáo sư ngành Thạc sĩ MBA, giám đốc tài chính
(CFO) cho nhiều công ty Mỹ với lợi tức trên một tỷ USD:
“Việt
Nam và Nga tương tác về thương mại thực tế không nhiều. Nếu cộng Nga và Ukraine
chung vào nhau thì Việt Nam tương tác trực tiếp với hai quốc gia này chỉ khoảng
1% GDP mà thôi. Đó là những dự án về xây cất, những dự án về dầu khí tại Việt
Nam do Nga.”
“Việt
Nam cũng đã mua những tiềm thủy đĩnh (tàu ngầm) của Nga. Một khi đã mua
vũ khí của Nga thì phải tùy thuộc vào phụ tùng, vào bảo trì tinh vi lâu
dài. Việc thanh toán tiền sẽ không còn dễ dàng nữa, không thể thanh toán qua
bank code SWIFT chỉ nhắn một cái thì 30 giây sau bên Nga có thể nhận tiền
được.”
Một
giả thuyết có thể xảy ra trong trường hợp Nga bị cấm vận, Tiến sĩ Khương Hữu
Lộc giải thích:
“Việt
Nam vẫn có thể trả tiền qua hệ thống Nhân Dân Tệ. Hiện tại Trung Quốc đang rất
mong muốn tiền của mình và dịch vụ giống như SWIFT của họ được sử dụng nhiều
hơn. Thành ra nó sẽ làm khó khăn nhưng nó không hoàn toàn tắc nghẽn”.
Vào
năm 2012, Iran là nước bị cắt kết nối khỏi SWIFT vì chương trình hạt nhân
của nước này. Lúc bấy giờ Iran đã mất 50% doanh thu xuất khẩu dầu mỏ,
30% mậu dịch với nước ngoài.
Việt
Nam trong bối cảnh Nga bị cắt đường kết nối với SWIFT nên được hiểu như thế
nào? Giải thích vấn đề này, Tiến sĩ Khương Hữu Lộc cho biết nhìn nhận của ông:
“Khi
SWIFT bị siết chặt thì tất cả những dự trữ ngoại tệ của Nga dựa trên đồng USD
cũng bị mất giá. Đồng Rouble (Rúp) của Nga như nước đá tan chảy rất nhanh, mất
giá rất nhiều.”
“Việt
Nam nếu tương tác với Nga bằng cách trả bằng đồng Việt Nam (VND), và Nga trả
lại bằng Rouble (Rúp), mà đồng Rouble không còn tin tưởng nữa thì mọi việc nó
sẽ rườm rà. Có thể phải đổi qua tiền của một quốc gia trung gian nào đó và
chuyển qua một kênh trung gian khác. Nó làm cho thương mại rất khó nhưng không
có nghĩa là không làm được.”
“Đó
là lý do mà Iran, Bắc Hàn, trong quá khứ bị Hoa Kỳ phong tỏa hệ thống SWIFT thì
họ vẫn có cách họ vẫn sống được. Vấn đề ở đây là Nga có sống đủ để tiếp tục
chiến tranh với Ukraine hay không.
Trụ sở Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tại Hà Nội.
Reuters
Không để bị lệ thuộc một nguồn
VNDirect
Research dẫn lời các chuyên gia rằng lệnh trừng phạt Nga, bao gồm cả việc
chặn kết nối SWIFT với hệ thống tài chính Nga, sẽ ảnh hưởng đến các dự án đầu
tư của Nga tại Việt Nam, phần lớn là các dự án điện và dầu khí.
Điều
này được bà Phạm Chi Lan phân tích như sau:
“Tôi
không biết các tổ chức liên quan, cả phía Nhà nước lẫn công ty hay ngân hàng sẽ
làm thế nào, nhưng mà tôi tin chắc là cũng sẽ có cách thôi.”
“Vả
lại cũng phải thấy quan hệ dầu khí giữa Việt Nam với Nga cũng đã giảm đi rất
đáng kể trong những năm sau này. Nếu tính về tỷ trọng của dự án dầu khí, như
VietsoPetro trước đây, thì đóng góp của nó vào kinh tế Việt Nam càng ngày càng
giảm xuống. Và bây giờ nó chỉ ở mức vài ba phần trăm đóng góp vào ngân sách thôi
chứ không lớn như trước đây.”
“Đó
cũng là điều may của Việt Nam là đã phát triển được rất nhiều nguồn khác, tăng
quan hệ hợp tác với các nơi khác và có những dự án của mình. Thí dụ như ngay cả
những dự án về lọc dầu chẳng hạn, tất cả những kênh khác nhau cũng giúp cho
Việt Nam không bị lệ thuộc vào Nga nhiều về mặt dầu khí. Điều này
khác so với các nước EU mà vẫn phải nhập khí đốt của Nga rất nhiều.”
Tuy
nhiên, cho dù người ta phụ thuộc tới hơn 30% mà người ta vẫn vượt qua
được, thì một tỷ lệ nhỏ bé vài ba phần trăm Việt Nam cũng vượt qua được
thôi.”
Theo
thông tin của VNDirect Research, dự án nhiệt điện Long Phú 1 do Power
Machines của Nga làm tổng thầu đang chậm kế hoạch hai năm do vướng lệnh cấm
vận.
Kế
đó là dự án điện gió ngoài khơi Vĩnh Phong với liên doanh Zarubezhneft JSC Nga
và DEME Concessions của Bỉ, đã ký biên bản ghi nhớ từ tháng 4/2021.
Ngoại
trừ dự án điện khí Quảng Trị, hai dự án Long Phú 1 và Vĩnh Phong, đã đưa vào Dự
thảo Quy hoạch Điện 8. Trong khi Vĩnh Phong vẫn chưa được khởi công thì dự án
Long Phú 1 đang rơi vào bế tắc vì vẫn chưa thể lắp đặt thiết bị.
Giàn khoan dầu khí của liên doanh với công ty
Rosneft (Nga) tại mỏ Lan Tây ngoài khơi Vũng Tàu hôm 29/4/2018. Reuters
Đối
với Tiến sĩ Khương Hữu Lộc, những điều đó không đáng ngại bằng việc giá xăng
dầu trên thị trường nội địa tăng cao và e rằng sắp tới mọi thứ còn lên giá nữa.
Thế nhưng chừng như tất cả nằm trong cái gọi là ‘bù trừ’ của nó:
“Việt
Nam sản xuất dầu hỏa nhưng không đủ tiêu thụ. Giá dầu xăng, dầu hỏa tăng ảnh
hưởng hại cho kinh tế Việt Nam. Nhưng vì sao không ngại?Là vì kinh tế chưa
trở lại mạnh, lạm phát chưa tới 4%.”
“Nhưng
khi kinh tế Việt Nam trỗi dậy lại như Hoa Kỳ và như các quốc gia khác, mà lại
bị áp lực từ sự gián đoạn cung về dầu khí dầu hỏa của Nga, thì chắc chắn lạm
phát sẽ tăng. Điều này thì Âu Châu bị nặng nhất, Hoa Kỳ cũng bị ảnh hưởng nhưng
Việt Nam thì không đến nỗi nào.”
“Việt
Nam là có cái bù trừ. Thứ nhất là những công nghệ như đã nói, rồi phân bón hay
cả thép nữa, thì Việt Nam sẽ có cơ hội sản xuất và xuất khẩu nhiều hơn. Giá
thành sẽ tăng và khi tăng thì quốc gia sản xuất có lợi. Nhưng bù trừ lại thì
lạm phát rồi giá xăng dầu cho công nghệ của Việt Nam tăng thì giá cả
tăng.”
Cũng
đã có dự kiến là giá cả tăng mà lạm phát không tăng bao nhiêu, là giải thích
tiếp theo của kinh tế gia:
“Ngược
lại những công trình lớn tùy thuộc vào Nga sẽ bị gián đoạn, những công
trình xây cất sẽ không hoàn thành trong thời gian dự tính. Đại khái tác động âm
nhiều hơn, nhưng không ngại là vì tương tác với Nga và ngay cả với Ukraine
không nhiều, chỉ 1% GDP mà thôi”.
Trung
tâm nghiên cứu VNDirect Research vẫn duy trì dự báo lạm phát Việt Nam năm 2022
được kiểm soát ở mức 3,4%.
Việt
Nam đã học được bài học là không để mình bị lệ thuộc vào một nguồn, bà
Phạm Chi Lan đồng thời khẳng định rằng Việt Nam đã đa dạng hóa, đã phát triển
quan hệ thương mại với nhiều nước. Nền kinh tế hiện nay, với các doanh
nghiệp Nhà nước lẫn tư nhân đã trưởng thành về nhiều mặt, nên dù có tác động
tiêu cực đi chăng nữa thì Việt Nam vẫn có thể chống chọi được.
No comments:
Post a Comment